کود و تغذیه خاک

در حقیقت، تغذیه گیاه توسط سیستم پیچیده ای از شیمی، میکروب ها، قارچ ها و ارگانیسم هایی که در خاک کار می کنند و مواد آلی را به عناصر قابل دسترسی پردازش می کنند، تعیین می‌شود. این یک رابطه همزیستی است که در آن میکروب گیاه و گیاه میکروب را تغذیه می کند.

نقش موجودات زنده در خاک

تمام موجوداتی که در خاک زندگی می کنند مزایایی برای محصول در حال رشد شما دارند. آنها کمک می‌کنند

• مواد آلی را به عناصر اساسی آن تجزیه کنید
• قابلیت دسترسی مواد مغذی به گیاهان را بهبود ببخشید.
• از حملات حشرات و بیماری ها محافظت کنید.
• تنش های ناشی از گرما و خشکسالی را تسخیر کنید.

کود چیست و تغذیه خاک به چه معناست؟

خاک درون بافت خود دارای مواد معدنی می‌باشد اما این مواد پس از مدتی که گیاه یا درختی در آن رشد کرد و از آن تغذیه نمود, به اتمام می‌رسند و دیگر مواد مورد نیاز گیاه تأمین نمی‌شود و حتی یکسری مواد معدنی مورد نیاز در برخی خاک‌ها وجود ندارد یا مقدار آن بسیار ناچیز است. کودها مواد معدنی  را به خاک اضافه می‌کنند و گیاهان و درختان هم از آنها استفاده می‌کنند.

بعضی از این مواد بطور طبیعی و در فرآیند تعامل محیط با حیوانات یا ریزش برگ خود گیاهان و فرسایش آنها به خاک اضافه می‌شوند ولی ممکن است که مقدار تمام نیاز یک گیاه را تامین نکند و لازم باشد که ما به صورت انتخابی آنها را به خاک اضافه کنیم . این کودها ممکن است دارای یک یا چند مواد معدنی باشند که توسط شرکت‌های سازنده یا تولید کننده نوع و مقدار آن‌ها مشخص می‌شود. کودها کیفیت خاک را بالا می‌برند، روی اندام‌های مختلف گیاه مثل شاخه و برگ، ریشه و میوه تأثیر می‌گذارند، سرعت رشد را بیشتر می‌کنند، گیاهان را شاداب‌تر کرده و در برابر آفات آنها را مقاوم می‌کند، به گلدهی گیاهان کمک می‌کند و میوه هارا با کیفیت‌تر می‌کند.

امروزه با پیشرفت در صنعت کشاورزی و باغداری کودهای فراوانی متناسب با انواع گیاهان تولید می‌شود که این کودها می‌توانند ارگانیک باشند یا شیمیایی و استفاده از آن‌ها برای گیاهان بسیار کاربرد دارد. کشاورزان و باغداران برای مقاصد مختلف مثل افزایش محصول و باروری بیشتر از انواع کودها استفاده می‌کنند تا هم کیفیت محصولات خود را بالا برده و هم از نظر اقتصادی رشد داشته باشند. کودها در دو نوع عمده ارگانیک و شیمیایی وجود دارند که هرکدام از آن‌ها دارای مزایا و معایبی هستند و تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. و به صورت 

۱- کودهای ارگانیک:
این نوع کودها طبیعی بوده و به راحتی قابل دسترس هستند. کودهای ارگانیک سالم‌تر هستند و به گیاهان آسیب‌های کمتری وارد می‌کنند و در نتیجه طول عمر گیاهان را افزایش می‌دهند. کودهای ارگانیک انواع مختلفی دارند که هرکدام خصوصیاتی دارد. در ادامه برخی از آن هارا معرفی می‌کنیم.

۲- کودهای حیوانی:
این نوع کودهای ارگانیک از مدفوع حیواناتی مانند گاو و گوسفند، مرغ و پرنده‌ها، اسب و… تهیه می‌شود.

این نوع کودها بسیار مفید هستند و استفاده از آن‌ها برای گیاهان عالی است. قیمت ارزان‌تری نسبت به سایر کودها دارند و به راحتی در دسترس است. این کودها در بازار به صورت فله‌ای فروخته می‌شود و بسته بندی آن‌ها بسیار کم صورت می‌گیرد. برای کشاورزی و باغ و باغچه‌ها بسیار مناسب است و در ترکیب خاک گلدان‌ها نیز می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. معایبی که این نوع کودها دارند زیاد است. این نوع کودها بوی بدی دارند و حشرات و آفات را به خود جذب می‌کنند، هنگام ترکیب با خاک علف هرز از آن‌ها رشد می‌کند که بسیار برای گیاهان خطرناک است، مقدار و دز توصیه شده‌ای ندارد و استفاده زیادی از آن‌ها باعث خرابی گیاهان می‌شود، تمام مواد ضروری برای گیاهان را در خود نداشته و ازت بالایی دارند که برای گیاهان مضر است و هیچ نوع کنترلی بعد از استفاده روی آن ندارید.

۳- ورمی کمپوست:
این نوع کود توسط یک کرم مخصوص که نوعی کرم خاکی است تولید می‌شود. این کرم پسمانده‌های مواد غذایی (البته نه هر چیزی و شرایط خاص خود را دارد) را می‌خورد و در یک شرایط خاص این مواد را تجزیه می‌کند که به یک کود بسیار عالی و غنی تبدیل می‌شود. این نوع کودها می‌توان گفت از بهترین کودهای ارگانیک محسوب می‌شود. امروزه در صنعت کشاورزی و باغبانی بسیار زیاد از این کود استفاده می‌کنند. این نوع کودها هم به صورت فله‌ای در بازار موجود می‌باشد و هم توسط تولید کنندگان در بسته بندی‌های مختلف با وزن و اندازه‌های گوناگون تولید می‌شود.

هیچ نوع بویی ندارند و درنتیجه حشرات را به خود جذب نمی‌کنند، علف هرز از آن‌ها سبز نمی‌شود، برای گیاهان خطری نداشته و بسیار مفید هستند، در خود آفات و حشرات ندارند، اکثر مواد معدنی گوناگون را برای گیاهان فراهم می‌کنند و نوعی کود سبک هستند که برای گیاهانی که به خاکی سبک نیاز دارند مناسب است و برای استفاده در گلدان و باغچه بسیار مناسب هستند. این نوع کودها معایب کمی دارند و حتی امروزه تولید کنندگان با آزمایشات گوناگون مقدار هر ماده معدنی موجود در این نوع کود را مشخص کرده‌اند.

۴- کمپوست:
این نوع کودهای ارگانیک توسط تجزیه پسماند مواد خوراکی و پوست میوه‌ها سبزیجات تولید می‌شود. با یک شرایط خاص این مواد زباله‌ای و دور ریختنی را تجزیه می‌کنند و یک کود خوب و عالی از آن تهیه می‌کنند که هم به محیط زیست کمک فراوانی می‌شود و هم برای محصولات کشاورزی یک کود عالی و مناسب تولید می‌شود. این نوع کودها بیشتر در زمین‌های کشاورزی و باغ‌های بزرگ کاربرد دارد و کمتر افرادی از آن برای گیاهان باغچه و گلدان استفاده می‌کنند اما استفاده از آن برای گیاهان زینتی نیز مشکلی نداشته و می‌تواند مفید باشد. امروزه این نوع کودها در دنیا به فراوانی تولید می‌شوند و در بسته بندی‌های گوناگون وجود دارند که متأسفانه در کشور ایران تولید چشمگیری از این نوع کودها وجود ندارد و فقط درصد کمی از مواد پسماند خوراکی را به کود تبدیل می‌کنند.

۲- کودهای شیمیایی:
امروزه استفاده از این کودها رایج شده است و در بازار و فروشگاه‌های کشاورزی مقدار زیادی از انواع آن‌ها وجود دارند که نمی‌توان تمام آن ها را در یک مقاله نام برد. این کودها شیمیایی بوده و استفاده بلند مدت از آن‌ها می‌تواند برای گیاهان و انسان‌ها مضر باشد. این نوع کودها به صورت پودر، مایع یا به صورت قرص تولید می‌شوند. کودهای پودری یا مایع طبق دز توصیه شده توسط شرکت‌های سازنده در آب حل می‌شوند و هنگام آب یاری به گیاه داده می‌شود. کودهایی که به صورت قرص هستند در زیر خاک دفن می‌شوند و به تدریج مواد معدنی خود را آزاد کرده و در خاک حل می‌کنند. انواع مختلفی از آن‌ها وجود دارد و می‌تواند مجموعی از مواد معدنی را دارا باشد یا یک مواد معدنی خاص را دارا باشد مانند کود آهن، کود پتاس و… .

استفاده از این کودها بسیار آسان بوده و فقط به یکسری نکات باید توجه شود.

یک مزایایی که این کودها دارند مشخص بودن مقدار مواد آن است مثلاً کود ۲۰_۲۰_۲۰ که این اعداد نشان دهنده‌ی مقدار مقادیر مواد آن است که برای هر گیاه متفاوت است.