آب‌وهوای مناسب کاشت گردو
دما، سرمای زمستانه و بهاره، بارندگی و گرمای تابستان از عوامل اقلیمی مهم هستند که می‌بایست در انتخاب محل کاشت درختان گردو به این عوامل توجه داشت. دمای کم در پاییز و بهار از عوامل محدودکننده عمده برای کاشت گردو در بسیاری مناطق در عرض‌های بالا است.
درخت گردو در طول تابستان و زمستان نسبت به گرما و سرمای بیش از حد حساس است. مناطقی که به طور مداوم در معرض وزش بادهای شدید هستند و یا در مناطق پست که در آنها هوای سرد جمع می‌شود برای پرورش هیچ یک از درختان میوه مناسب نیست.
حداقل دما برای رشد گردو یا دمای مؤثر رشد ۱۰ درجه سانتی‌گراد است.
در طول دوره خواب زمستانه، گردو می‌تواند سرمای 11- درجه سانتی‌گراد را بدون خسارت جدی تحمل کند. ولی پس از شروع رشد، سرمای 2- تا 3- درجه سانتی‌گراد موجب ازبین‌رفتن برگ‌ها، شاخه‌ها و گل‌ها شده و در نتیجه محصول کاهش می‌یابد. به‌علاوه شاخ‌وبرگ درختانی که تا اواخر پاییز به رشد خود ادامه می‌دهند در معرض خسارت سرما قرار می‌گیرد. مقاومت ارقام مختلف گردو نسبت به سرما متفاوت است
دمای بالاتر از ۳۸ درجه سانتی‌گراد موجب آفتاب‌سوختگی پوست سبز و چروکیدگی مغز گردو می‌شود و گاهی اوقات نیز میوه‌ها پوک می‌شوند. در رطوبت نسبی کم و دمای بالاتر از ۴۰ درجه سانتی‌گراد، به گردو خسارت جدی وارد می‌شود. دمای پایین تابستان نیز مناسب نیست؛ زیرا موجب می‌شود میوه‌ها به‌اندازه کافی پر نشود. هوای خنک در طی فصل رشد، برداشت محصول را به تأخیر انداخته و در نتیجه باغداران متضرر می‌شوند؛ بنابراین هوای خنک و فصل رشد کوتاه از عوامل محدودکننده پرورش گردو هستند.
گردو نیز مانند سایر میوه‌ها مناطق معتدله در زمستان به مقدار سرمای معینی نیاز دارد تا خواب آن برطرف شود که به‌این‌ترتیب در بهار رشد رویشی و گلدهی کافی خواهد داشت. در صورت عدم وجود سرمای کافی، بازشدن جوانه‌ها و گلدهی نامنظم شده و به تأخیر می‌افتد و این موجب کاهش محصول و خشک‌شدن سرشاخه‌ها می‌شود.
نیاز سرمایی ارقام مختلف گردو متفاوت است و از ۴۰۰ الی ۱۶۰۰ ساعت متغیر است؛ بنابراین اغلب تولید گردو در مناطقی از ایران است که نیاز سرمایی درخت گردو برطرف می‌شود.
شیب‌های شمالی در مقایسه با شیب‌های جنوبی بهتر هستند. چون در شیب‌های شمالی، رشد درختان میوه بهتر می‌شود؛ لذا درختان موجود در این شیب‌ها به دلیل خنک بودن هوا نسبت به شیب‌های جنوبی و آغاز گلدهی دیرهنگام از خطر سرمای بهاره در امان می‌مانند.
گزارش شده است که بین میزان مقاومت به سرما بین ژنوتیپ، نوع اندام، سن و مرحله رشد گیاه ارتباط وجود دارد. به‌طوری‌که برخی ارقام گردو که از کوه‌های کارپاتین لهستان منشأ گرفته‌اند و به گردوی کارپاتی معروف‌اند به‌عنوان یک نژاد مقاوم به سرما شناخته شده‌اند و برخی معتقدند که این ژنوتیپ‌ها می‌توانند تا 35- درجه نیز زنده بمانند.
درخت گردو در طی یخ‌بندان زمستانه در سلول‌های زنده مقاومت نشان می‌دهد. زیرا در طی یخ‌بندان زمستانه و دمای کم (نشاسته تبدیل به قند) سوکروز، در سلول‌های زنده می‌شود و فشار اسمزی آنها بالا می‌رود که این روشی برای اکتساب مقاومت به سرما است. اما یخ‌زدن و ذوب‌شدن متوالی به آوندهای چوب صدمه می‌زند و سبب انسداد آوند چوبی می‌شود.
گردوی ایرانی در صورتی به سرمای زمستان مقاومت نشان می‌دهند که سرما به‌تدریج در طول استراحت گیاهی اثر کند. جوانه گردو در حالت خواب‌بین ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد زیر صفر را تحمل می‌کند. اما عارضه پوسته‌پوسته شدن تنه درخت که گاه ناشی از یخ‌زدگی است رخ می‌دهد.
پس می‌بایست در موقع کاشت به نوع ژنوتیپ از نظر میزان مقاومت به سرما و میزان نیاز سرمایی توجه داشت به‌طوری‌که در مناطقی با زمستان بسیار سرد، باید ارقامی کشت شود که به سرمای زمستان مقاومت کافی داشته باشد این ارقام باید زودرس باشند و زود خزان کنند تا در اوایل زمستان در خواب عمیق باشند. همچنین بروز دماهای زیر صفر و یخ‌بندان در اویل بهار سبب سرمازدگی شاخه‌های سال جاری و به‌خصوص گل‌ها می‌شود؛ لذا انتخاب ارقام دیر برگده می‌تواند یکی از اهداف برنامه‌های اصلاحی باشد. با این تفاسیر درخت گردو در طول تابستان و زمستان به گرما و سرمای بیش از حد حساس است.
به‌طورکلی گردوی ایرانی بهترین سازگاری را با شرایط مدیترانه‌ای دارد. یعنی تابستانه‌ای گرم و خشک و زمستانه‌ای معتدل را می‌پسندد.
مطالعات نشان داده است جوانه گل ارقام زود برگ، ۱۰ برابر سریع‌تر از ارقام دیر برگ تکامل می‌یابد و به‌عبارت‌دیگر نیاز سرمایی کمتری دارند بااین‌حال در ایران در اغلب ارقام در اوایل دی‌ماه نیاز سرمایی تأمین می‌شود.
نیاز سرمایی کم برای ارقام و ژنوتیپ‌های گردو یک ویژگی مهم به‌حساب می‌آید؛ زیرا باعث می‌شود این ژنوتیپ‌ها بتوانند در مناطق گرم‌تر نیز رشد کنند.
شرایط خاک مناسب برای کاشت گردو
قبل از کاشت گردو ابتدا باید خاک رویی، خاک زیرین، زهکشی، واکنش شیمیایی خاک (ph) و قابل‌استفاده بودن عناصر مختلف مورد آزمایش قرار گیرد.
با اینکه نقشه‌های تفصیلی خاک‌شناسی در شناخت دقیق میزان حاصلخیزی یک خاک در یک محل خاص و عوامل محدودکننده آن مدارک با ارزشی هستند، قبل از کاشت نهال‌ها تجزیه شیمیایی خاک در عمق‌های صفر تا ۳۰ سانتی‌متری، ۳۰ تا ۶۰ سانتی‌متری، ۶۰ تا ۹۰ سانتی‌متری و ۹۰ تا ۱۲۰ سانتی‌متری در شناخت دقیق خواص فیزیکی و شیمیایی خاک مفیدتر است.
تجزیه خاک رویی و خاک زیرین اطلاعات مفیدی در مورد وضعیت خاک به ما می‌دهد. خاک رویی باید حاصلخیز بوده و زهکشی خوبی داشته باشد.
درخت گردوخاک فشرده و یا شرایط خشک را نمی‌پسندد.
گردو در مقایسه با سایر میوه‌های معتدله که معمولاً در خاک‌هایی با اسیدیته کم‌رشد می‌کنند، به خاک خنثی نیاز دارد میزان اسیدیته خاک در قابل‌جذب بودن مواد معدنی مؤثر است.
اکثر عناصر معدنی در دامنه اسیدیته ۶ تا ۷ برای گیاه قابل‌جذب است. معمولاً در مناطق سرد واکنش شیمیایی خاک اسیدی است که با اضافه‌کردن آهک، می‌توان آن را افزایش داد. غیر از خاک رویی، وضعیت خاک زیرین نیز برای گردو اهمیت دارد؛ زیرا ریشه‌های آن تا عمق ۳ متری خاک نفوذ می‌کنند.
خاک‌هایی که ویژگی آنها در زیر شرح داده می‌شود نباید برای کاشت درخت گردو انتخاب شوند.
خاک زیرین باید عاری از سنگ، رس سفت و لایه‌های غیرقابل‌نفوذ که رشد ریشه را محدود می‌کنند باشد. درخت گردوخاک فقیر، خاک سطحی و خاک خشک را بهتر از شرایط آب‌وهوایی نامساعد تحمل می‌کند. در ضمن خاک باید عاری از نماتدهای مولد زخم ریشه و بیماری‌های قارچی باشد.
۱- خاک‌های کم‌عمق با سنگ و قلوه‌سنگ یا سنگ‌ریزه فراوان
۲ – خاک‌های ماسه‌ای و رسوبی با شن‌ریزه‌های درشت یا بادی که به‌سرعت کوبیده می‌شوند.
3- خاک‌های زهداری که زه آب آنها زهکشی نشده باشد و رطوبت آنها مانع تهویه و سبب خفگی ریشه شود.
۴- خاک‌هایی که آهک زیاد دارند و سبب بروز کلروز در گیاه می‌شوند.
در چنین خاک‌هایی باید به کمک تکنیک‌های زراعی، حداقل قسمتی از این مشکلات را برطرف کرد. علاوه بر این باید از کاشت گیاهانی که برداشت آنها سبب تأخیر در آماده‌سازی زمین قبل از کاشت درخت شود خودداری کرد مثل کاشت سویا، آفتاب‌گردان و ذرت. کاشت ذرت سبب سفتی خاک می‌شود.
| مشکلات | روش اصلاح با عملیات زراعی، کود و آبیاری |
| در خاک‌های کم‌عمق و سبک و سنگی | آبیاری، خاک‌ورزی، کشت سبز موقت، تشخیص کمبودهای عناصر غذایی از راه تجزیه برگ و برطرف‌کردن آنها |
| در خاک سنگین و کوبیده | کشت سبز دائم، آبیاری کافی، خاک‌ورزی مکانیکی، کود حیوانی سرک، مالچ با کاه یا با پلاستیک |
| در خاک‌های زهدار | زهکشی، خاک‌ورزی، کشت سبز موقت، دادن کیلیت آهن |
| در خاک‌های فقیر دچار کمبود عناصر | کود عمقی، دقت در تغذیه، تعیین کمبودها از راه تجزیه برگ و رفع آنها |
| در خاک‌های اسیدی ph<6 | آهک‌دهی قبل از کاشت به خاک و ترمیم سالانه آن با مواد آهکی |
اما چند نکته که بایستی در ادغام دو موضوع آب‌وخاک مناسب برای کاشت گردو بدانید ارزیابی خاک و آب باغ اقدام مهمی است که قبل از احداث باغ گردو می‌بایست صورت گیرد. در این زمینه باید به نکات زیر توجه نمود:
1- درخت گردو نسبت به شوری آب بسیار حساس بوده و میزان هدایت الکتریکی (EC) منبع تأمین آب باغ باید پائین باشد. (حداکثر ۲۰۰۰ میکروموس)
۲- برخی از عوامل بیماری‌زای خاکزی می‌توانند شدیداً رشد و بقای گیاه را محدود سازد. در مواردی که خاک‌آلوده به بیماری‌ها باشد که از علائم آن می‌تواند خشک‌شدن دفعی درختان باشد، بهتر است قبل کاشت نهال جدید به‌منظور رفع آلودگی‌ها با کارشناس گیاه‌پزشک مشورت نمود.
3- اجتناب از کاشت درخت در خاک‌های ماند آبی که باعث خفگی ریشه درختان می‌شود.
۴ – خاک باغ بهتر است عمیق و با بافت لومی شنی بوده و از نظر ترکیبات شیمیایی غنی باشد. قبل از کاشت نهال می‌توان با انجام آزمایش خاک از ویژگی‌های خاک باغ خود مطلع شده و در صورت لزوم برای اصلاح آن اقدام نمود.
امتیاز بینندگان:۵ ستاره ها