تغذیه درخت یکی از عوامل مهم در بهبود کیفی و کمی محصول به شمار می‌آید که باعث بهبود رنگ، طعم و شکل میوه، کاهش ریزش میوه، افزایش مقاومت در برابر آفات و امراض و ایجاد مقاومت در برابر سرما می‌گردد. در تغذیه صحیح گیاه نه‌تنها باید هر عنصر به‌اندازه کافی در دسترس گیاه قرار گیرد؛ بلکه ایجاد تعادل و رعایت نسبت میان میزان عناصر مصرفی از اهمیتی ویژه برخوردار است؛ زیرا در حالت عدم تعادل تغذیه‌ای با افزودن تعدادی از عناصر غذایی نه‌تنها افزایش عملکردی رخ نمی‌دهد، بلکه اختلالاتی نیز در رشد گیاه ایجاد شده و در نهایت افت محصول خواهیم داشت.

ازآنجایی‌که این فاکتور به‌راحتی تحت کنترل باغدار است؛ لذا باغدار می‌تواند از طریق شناخت عناصر غذایی موردنیاز گیاه نقش به سزایی در مدیریت باغ داشته باشد

همان‌طور که در فصل قبل شرایط خاک مناسب درخت گفته شد قبل از احداث باغ گردو باید آنالیز خاک از عمق‌های مختلف انجام شود. انجام این کار برای آشنایی با نوع خاک و ظرفیت‌ها و ضعف‌های خاک لازم است و برای تعیین مقدار و نوع تغذیه قبل از کاشت نهال موردنیاز است

اگر در نتایج آزمایش pH خاک بخصوص در عمق ۱ تا 1.5 متری خاک ۸ و یا بیشتر باشد باید اصلاح شود و در حدود ۷ تا ۷.۵ پایین بیاید و این کار با افزایش کودهای حاوی گوگرد در تمام مناطق زمین امکان پذیراست.

بهتر است کودهای گوگردی گفته شده با کودهای حیوانی به جز کود مرغ و بز مخلوط شوند.

البته اگر امکان این کار در همه نقاط زمین وجود ندارد باید یک قاشق غذاخوری کود گوگرد با ۳ تا ۵ کیلوگرم کود دامی در انتهای گودال کاشت نهال، مخلوط شوند. البته ریشه نهال نباید با این مخلوط در زمان کاشت تماس داشته باشد؛ بلکه یک‌لایه خاک معمولی روی این کودها ریخته شود و نهال مجدد کاشته شود.

واکنش‌های آنزیمی که به‌وسیله باکتری‌های خاک برای احیای گوگرد انجام می‌شود باعث کم‌شدن pH خاک می‌شود.

برای مثال برای کاهش یک درجه pH در یک خاک عمیق شنی تا شنی لومی گردو مثلاً از ۸.۵ به ۷.۵ به مقدار ۷۰ تا ۸۰ کیلوگرم کود گوگردی در هکتار موردنیاز است و برای خاک‌های متوسط مقدار ۹۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم از این کود موردنیاز است باتوجه‌به کیفیت آب استفاده از این کود حدود ۸ تا ۱۰ سال دیگر قابل‌تکرار است.

خاک‌ها معمولاً از نظر فسفر، پتاسیم و منیزیم ضعیف. هستند کودهای فسفر و پتاسه خیلی محلول نیستند در عمق نمی‌روند. تا زمان 3 تا 7 سالگی که اولین میوه دهی اتفاق می‌افتد کوددهی طبق جدول زیر (بر حسب کیلوگرم در هکتار) انجام شود.

تغذیه نهال گردو

نهال‌های گردو به مدت ۳ تا ۷ سال بسته به نوع رقم در مرحله نهال قرار دارند هم نهال‌ها و هم درختان بالغ در دو نوبت باید تغذیه شوند. یک نوبت ۲ تا ۳ هفته قبل از بهار و باز شدن جوانه‌ها است. این کوددهی به شکل خاکی انجام می‌شود و پایه نامیده می‌شود.

اندازه حفره کاشت نهال ۶۰ در ۶۰ باشد و در ته گودال مقدر ۱۲۵ تا ۱۵۰ گرم سوپر فسفات تریپل یا دی آمونیوم فسفات، همین مقدار سولفات پتاسیم، ۵۰ تا ۶۰ گرم سولفات منیزیم و ۲ تا ۳ گرم به‌اندازه یک قاشق غذاخوری سولفات روی ریخته و مخلوط شود.

در کوددهی به روش آبیاری تشتی همه کودهای فسفره و پتاسه و نیمی از کودهای نیتروژنه در قبل از بهار و خارج‌شدن جوانه‌ها و نیمی از کود باقی‌مانده در بهار بعد از شروع رشد و آبیاری استفاده شود. تغذیه گردو با روش آبیاری قطرهای به ترتیب ماه‌های سال از فروردین‌ماه در هکتار در جدول زیر آمده است.

کوددهی درختان گردوی بزرگ

کوددهی درختان گردوی بزرگ هم مانند نهال‌های گردو به نوع روش آبیاری بستگی دارد. کودهای پایه شامل ۱۰ کیلوگرم سولفات پتاسیم بر تعداد درختان یک هکتار تقسیم شود و به هر درخت با کودهای پایه درخت مخلوط شود و به روش چال کود استفاده شود. مقدار کودی که هرسال استفاده می‌شود هرسال باید ۱۵ درصد افزایش پیدا کند. کوددهی سرک و پایه (خاکی) در این درختان از نظر شکلی مشابه درختان ۳ تا ۷ساله هستند.

در سال‌های اولیه پس از کاشت

چون درخت گردو در حال ریشه بندی و استقرار در زمین است و ریشه‌های جوان و گرسنه آن در جستجوی مواد غذایی در حول‌وحوش خود هستند، بهتر است کود حیوانی نیز هر چه بیشتر در همین منطقه و نزدیک به درخت پاشیده شود تا در هنگام باز شدن جوانه‌ها (معمولاً حدود نیمه دوم فروردین) ریشه قادر به رفع نیاز غذایی باشد. ازت تا ۴ سال پس از کاشت درخت مهم‌ترین عنصر موردنیاز آن است. ازت معمولاً ۲ بار به زمین داده می‌شود، دو سوم آن در اسفند و یک‌سوم آن در نیمه اردیبهشت‌ماه مصرف می‌شود.

میزان ازت موردنیاز گردو از سال اول تا سال چهارم

از سال اول تا چهارم ازت نزدیک تنه درخت پاشیده و بلافاصله آب‌داده شود.

علف‌های هرز بلافاصله پس از ظهر باید از بین برده شوند. در صورت وجود باد شدید نهال‌ها به قیم نیاز دارند. بعلاوه درختان جوان باید در مقابل آفات و بیماری‌ها محافظت شوند.

شناخت عناصر غذایی

قبل از کاشت نهال گردو باید نیروی ذخیره یا بنیه خاک از لحاظ عناصر خاک مانند ازت، پتاسیم، فسفر، آهن، روی، مس، منگنز و کلسیم که توسط کارشناس تعیین می‌شود غنی شود.

درخت گردو مواد غذایی موردنیاز خود را از خاک جذب می‌کند. درصورتی‌که مقدار یک یا چند عنصر غذایی در خاک کمتر از حد معمول باشد، از کودهای مختلف برای برطرف‌کردن کمبود مواد غذایی خاک استفاده می‌شود. نوع کود و میزان آن بستگی به نوع خاک دارد.

تقویت خاک قبل از کشت بسیار مفید و در رشد درخت مؤثر است، چون درخت گردو در سال‌های اولیه، رشد و ریشه بندی زیادی دارد می‌توان از تقویت‌کننده‌هایی برای افزایش رشد ریشه نهال استفاده کرد. یکی از این ترکیبات بیورادیکانت (توصیه شده) است که باعث تحریک رشد ریشه و در نتیجه افزایش جذب آب و مواد غذایی می‌شود.

ترکیب بیورادیکانت (توصیه شده) شامل اسیدهای آمینه، نیتروژن، آهن، منگنز، روی، بر و مولبیدن بوده و در افزایش رشد ریشه درخت مؤثر است.

تشخیص عناصر غذایی موردنیاز درخت به‌منظور استفاده مناسب از کودها ضروری است و این کار با تجزیه گیاه، تجزیه خاک و مشاهده علائم کمبود انجام می‌گیرد. تجزیه خاک برای تعیین نیاز غذایی گردو کاربرد محدودی دارد؛ زیرا کمبودهای مواد غذایی موجود در گیاه با نتایج به‌دست‌آمده از تجزیه خاک یکسان نیست. در ضمن درخت گردو دارای سیستم ریشه‌ای بسیار گسترده‌ای بوده و مواد غذایی را از حجم زیادی از خاک جذب می‌کند تجزیه خاک برای تعیین میزان سمیت عناصر مختلف به‌خصوص سدیم، کلر و بر خیلی مفید است pH خاک در میزان قابل‌دسترس بودن عناصر مختلف مؤثر است؛ لذا آگاهی از مقدار آن مفید است. در زیر تأثیر عناصر غذایی در رشد و عملکرد گردو ارائه شده است

ازت

ازت برای پرورش موفقیت‌آمیز گردو ضروری است استعمال ازت با زنگ برگ و رشد درخت همبستگی مثبت داشته و با شدت بیماری رابطه عکس دارد. نوع کود ازته و زمان مصرف آن زیاد متفاوت نیست. کودهای ازته آمونیومی باید قبل از شروع فصل رشد به خاک داده شود و با محلول پاشی اوره بر روی شاخ‌وبرگ تکمیل گردد. به‌ندرت کمبود ازت مشاهده می‌شود. علائم کمبود ازت در مراحل اولیه به‌صورت کم‌رنگ‌شدن شاخ‌وبرگ کوچک‌شدن برگها، کاهش رشد شاخه، کاهش عملکرد و تشکیل میوه‌های کوچک با مغز کم است کاربرد ازت به مقدار ۲۲۵-۱۷۵ کیلوگرم در هر هکتار در اوایل مرحله رشد از ظاهرشدن علائم فوق‌الذکر جلوگیری می‌کند

فسفر

یکی از عناصر غذایی تولیدکننده انرژی است؛ ولی گردو به طور معمول نسبت به این عنصر عکس‌العمل نشان نمی‌دهد. کاربرد سوپر فسفات در زمستان در درختان جوان موجب افزایش کیفیت میوه‌ها می‌شود؛ ولی درختان بالغ عکس‌العمل کندی نسبت به این مورد نشان می‌دهند. در صورت استفاده زودهنگام و زیاد از کود سوپر فسفات تریپل میزان برگ و نیز عملکرد درختان جوان افزایش می‌یابد. علائم کمبود فسفر به‌صورت رشد ضعیف، کوچک‌شدن برگها و کاهش تراکم شاخ‌وبرگ است در صورت ادامه کمبود برگ‌ها زرد شده و لکه‌های مرده به طور نامنظم در برگ‌ها ظاهر می‌شود.

پتاسیم

میزان پتاسیم در برگ‌های گردو ۱.۳ تا ۲.۴ درصد بوده و در این دامنه، علائم کمبود دیده نمی‌شود. برگ‌هایی که کمبود پتاسیم دارند ابتدا کم‌رنگ شده و سپس حاشیه آنها به‌طرف بالا برگشته و پیچ می‌خورد و قسمت زیر برگ خاکستری‌رنگ می‌شود. در صورت کمبود شدید برگ‌ها کوچک شده و در حاشیه و نوک برگ‌ها سوختگی ایجاد می‌شود و استفاده از سولفات پتاسیم علائم کمبود را برطرف می‌کند.

روی

روی یکی از عناصر مهم در کنترل فعالیت‌های آنزیمی گیاه است.

علائم کمبود روی

کمبود این عنصر معدنی سبب اختلال در متابولیسم گلوسیدها و اکسیژنها و در نتیجه سبب کاهش رشد گیاهی میشود. علائم کمبود روی در اوایل فصل رشد قابل تشخیص است. اگر میزان کمبود روی خفیف باشد، لکه های سبز روشنی روی پهنک برگاها (بین رگبرگها) ظاهر میشود. در صورت بروز کمبود روی، باز شدن جوانه ها به تأخیر افتاده و برگها کوچک و زرد میشوند اگر کمبود شدید باشد، در انتهای بالایی برگهای کوچک شده خمیدگی ها و پیچیدگی هایی دیده میشود که رنگ آنها مایل به زرد است. اگر کمبود روی پیشرفته تر باشد، نوک سرشاخه ها و شاخه ها در قسمت بالایی تاج درخت خشک می شوند و اندازه میوه کاهش می یابد. تشخیص میزان کمبود روی مبتنی بر تعیین میزان این عنصر در برگ است. یعنی اگر میزان روی در برگ کمتر از ۱۸ پی پی ام باشد، علائم کمبود آن با چشم غیر مسلح به خوبی دیده میشود.

علل کمبود روی

نیاز سالانه گردو به این عنصر اصولاً زیاد نیست و از ۵۵٨ گرم در هکتار تجاوز نمی کند، با این حال عوامل مختلف محیطی ظهور این عارضه را در گیاه تشدید میکند، برای مثال اگر pH خاک بالا باشد، قابلیت حل پذیری روی کمتر میشود، یا اگر خاک مرطوب باشد و دما و تابش نور خورشید در بهار زیاد باشد و به خصوص اگر میزان فسفریک اسید در خاک بیش از حد زیاد باشد، گیاه نمی تواند از این عنصر غذایی استفاده کند.

درمان کمبود روی

درمان کمبود روی از طریق خاک یا از طریق برگ انجام میشود. در درمان از طریق خاک دادن عنصر روی به شکل سولفات یا نیترات به خاک معمولاً تاثیر چندانی نشان نداده است. در درمان از طریق برگ، محلول پاشی از راه برگ روی تاج درخت نتیجه اثربخش نشان داده است. مواد لازم در این روش بر پایه کیلیت های روی ساخته می شود که بعضی از آنها اکسید روی دارند. محلول پاشی باید خیلی زود یعنی به محض ظهور اولین علائم و افتادگی برگهای اولیه شروع شود و برحسب شدت عارضه تا دو بار به فاصله ۱۰ تا ۱۵ روز تکرار شود، همچنین درمان آن محلول پاشی سولفات روی (۳۶ درصد) به میزان نیم کیلو در ۴۰۰ لیتر آب بر روی شاخ و برگ میباشد و یا استفاده از کلات روی به میزان نیم کیلوگرم در ۴۰۰ لیتر آب موجب برطرف شدن علائم کمبود میشود اولین محلول پاشی باید بلافاصله بعد از اوج گلدهی صورت گیرد. محلولپاشی دوم و سوم با در نظر گرفتن شدت کمبود بعد از دو تا سه هفته انجام میگیرد.

بر

نقش این عنصر، سنتز و انتقال شیره پرورش گیاهی از قبیل قند، پروتئین ،پکتین و آنزیم هاست. عنصر بر همراه با سایر عناصر معدنی مثل فسفر، پتاسیم و آهک در فرآیند متابولیسم گیاه که در مریستم و در اندام های تولید مثلی انجام می شود نقش حیاتی دارد.

علائم کمبود بر

اثرخفیف کمبود این عنصر ظهور برگهای بدشکل و کلروزی، و اثر شدید آن پدید آمدن شاخه های غیر طبیعی و ضعیفی است که سبب کوتاه شدن میانگره ها، زرد و خشک شدن نوک شاخه ها و ایجاد برگ های ریز میشوند. در این مرحله درخت گردو به شکل درختچه ای نامنظم در می آید و باردهی آن متوقف می شود. علامت مشخصه این کمبود زمانی بیشتر مشخص میشود که میزان بر در برگ از ۲۰ پی پی ام ماده خشک کمتر باشد.

علل کمبود بر:

عوامل زیادی در خاک وجود دارد که کمبود بر ایجاد میکنند. این عوامل عبارتند از:

– فقدان شکلهای قابل جذب بر در خاک و اثر خشکی خاک بر آزاد شدن بر

– عملیات زراعی نابجا در باغ، به خصوص مصرف بی رویه کودهای آهکی

– آبشویی بیش از اندازه این عنصر در خاکهای سبک

درمان کمبود بر

درمان کمبود بر از طریق خاک و از طریق برگ انجام میشود. استفاده از بوراکس به میزان ۹۰۰ تا ۲۲۵۰ گرم برای هر درخت از طریق خاک هر دو یا سه سال یکبار، روش مناسب برای جلوگیری از کمبود بر است. از دادن مقدار بیش از اندازه نمکهای بر به خاک باید پرهیز کرد. در بسیاری از مناطق پرورش گردو، سمیت بر گزارش است. سوختگی و مردن بافتهای نوک برگ و اطراف رگبرگها در اواسط تا اواخر تابستان از علائم مسمومیت بر میباشد درختانی که به شدت در معرض مسمومیت بر قرار دارند به نظر می رسد که آتش گرفته.اند این مشکل را میتوان به وسیله شستشو با آبی که دارای کیفیت مناسب باشد برطرف نمود. در درمان از طریق برگ با ۲ تا ۳ بار محلول پاشی روی تاج درخت بر حسب شدت و ضعف کمبود میتوان به سرعت و به سهولت مشکل را برطرف کرد

منگنز

منگنز در واکنشهای بیوشیمیایی نقش مهمی دارد. در صورت کمبود این عنصر در اوایل یا اواسط تابستان لکه های زرد رنگی در بین رگبرگها ایجاد شده که بعداً به حاشیه برگها گسترش می یابد. این برگ ها زودتر از موعد مقرر میریزند محلول پاشی سولفات منگنز روی برگها درمان این کمبود است.

آهن

آهن عنصری است که در تنفس ،گیاه سنتز کلروفیل تنظیم کاتالیزوری سیستمهای اکسایشی کاهشی نقش اساسی دارد.

علائم کمبود آهن

در صورت کمبود آهن در اوایل فصل رشد، بین رگبرگها به رنگ زرد در آمده و در حالت پیشرفته سفید می شود، یعنی کلروز آن به شکل زرد شدن پهنک برگها ظاهر میشود در حالی که رگبرگها تا مدتی سبز می مانند کمبود آهن و علائم کلروز ۲ تا ۳ ماه بعد از بیدار شدن گیاه ابتدا در برگهای انتهایی و جوان و به تدریج روی برگهای پیرتر ظاهر میشود. کلروز در آغاز به یک منطقه از تاج درخت نفوذ میکند و سال به سال سایر قسمتهای برگ خیز درخت را نیز فرا می گیرد، به طوری که اولین شاخه های مبتلا و سرشاخه ها خشک میشوند، پوست گردو خشبی می شود، اندازه میوه کوچک می ماند و تولید محصول کاهش می یابد دربافت برگ کلروزی تغییرات جالبی بر اثر تجمع بعضی از عناصر به خصوص کلسیم و پتاسیم دیده میشود حتی عنصر آهن نیز گاهی در برگ درختان کلروزی به حدی بالا می رود که برخلاف انتظار نمی توان آن را محرک یا مسبب کلروز دانست.

علل کمبود آهن

خاکها عموماً دارای مقادیر مهم و مختلفی از آهن هستند و نیاز گردو هم به این عناصر معمولاً از ۱/۱ کیلوگرم در هکتار در سال تجاوز نمیکند. در این حالت نباید کلروز آهنی را فقط مربوط به کمبود آهن در خاک دانست بلکه علت اصلی آن با توجه به عدم قدرت گیاه در جذب ،آهن باید در عوامل بازدارنده دیگر جست و جو شوند

برخی از این عوامل عبارتند از:

1-شرایط خفه کننده خاکهای سنگین و تهویه نشده که بر اثر رفت و آمد ماشینهای سنگین کوبیده می شود و آب باران و آبیاریهای بارانی آنها را فشرده تر می کند.

2- شخم بهاره که هرچه عمیق تر باشد انتشار کلروز را بیشتر میکند

3- شرایط اقلیمی نیز اثر زیادی بر تشدید کلروز دارد، برای مثال بارندگی های بهاره و پاییزه که کلروز سال بعد را تسریع می کند.

۴ – دما و تابش بسیار زیاد که به خصوص تابش نور خورشید سبب افزایش PH در شیره گیاهی و کاهش تحرک آهن در بافت گیاهی می شود.

۵- عناصر کم مصرف نیز در تشدید کلروز موثرند.

درمان کمبود آهن

کیلیتهای( ترکیبی از مواد آلی و آهن) آهن باید هرچه سریع تر حداکثر در اوایل اسفند ماه به زمین داده شوند. ترکیبات دیگر آهن را باید ۲ تا ۴ هفته دیگر با زمین داد و این کار بستگی به سن درخت و شدت انتشار کلروز دارد. معمولاً از ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ گرم برای هر درخت به صورت محلول در ۲۰ لیتر آب در نظر گرفته می شود که اگر به صورت جامد باشد فوراً باید به زیر خاک برود و آبیاری شود. همچنین میتوان به کمک مته های دستی و حفرهای دو سوراخه به عمق ۳۰ سانتیمتر در دو طرف مخالف درخت، محلول کیلیت را در زمین به ریشه رساند، درمان کلروز با ترکیبات آهن را میتوان با هرس و حذف شاخه های معیوب و آلوده تکمیل کرد.

مس

اگر میزان مس در برگها ۴ پی پی ام و یا بیشترباشد، علائم کمبود مشاهده نمی شود. کمبود مس به صورت لکه های مرده، زردی و ریزش زود هنگام برگها دیده میشود. در ضمن لکه های کوچکی به رنگ قهوه ای تیره در اطراف نوک شاخه ها ظاهر میشود. محلول پاشی محلول بر دو (100-۱۰-۱۰۰) در اواخر بهار و یا اوایل تابستان کمبود مس را برطرف میکند

منیزیم

در تعدادی از واکنشهای آنزیمی شرکت داشته ولی معمولاً در خاکهایی که PH پایین دارند قابل جذب نیست علائم کمبود منیزیم به صورت نواحی زرد مشخص در نوک و حاشیه برگهای پایین درخت ظاهر می شود. علائم کمبود هنگامی قابل تشخیص اند که شاخهها به اندازه کافی رشد کرده باشند محلول پاشی با سولفات منیزیم راه حل مقابله با این کمبود است

اختلال در رشد گردو در بعضی از خاکهای اسیدی

در بعضی از خاکهای اسیدی درختهای جوان گردو رشد مطلوبی ندارند و علائم خاصی در برگهای آنها دیده می شود. این علائم به ویژه از سال دوم تا سه هفته بعد از باز شدن جوانه ها فوراً روی نهالهای جوان ظاهر میشود. برگها ابتدا ناصاف و ناهموار میشوند، حاشیه آنها نکروزی می شود و به شکل قاشقک در می آیند و به هم می پیچند. در مرحله پیشرفته تر رشد درخت متوقف میشود و برگها ریز و کوچک می مانند.

علل

تجزیه هایی که از خاک و برگ در بعضی زمینه ها انجام شده نشان داده است که در اغلب آنها میزان کلسیم کمتر و میزان منگنز بسیار بیشتر از حد طبیعی بوده است.

درمان

بهتر است با تجزیه خاک قبل از کاشت درخت میزان کلسیم و PH خاک تعیین شود و اگر PH خاک کمتر از ۶ بود باید با افزودن آهک خنثی شود و اگر علائم این اختلال پس از کاشت درخت ظاهر شد می توان با دادن آهن به زمین های اسیدی این اختلال را برطرف کرد.