اگر شما هم دارای باغ زردآلو هستید و با انواع بیماری درخت زردآلو روبه‌رو شده‌اید، دیگر نگران نباشید چرا که در این مطلب انواع بیماری و آفات درخت زردآلو را بررسی می‌کنیم و به طور کامل با آنها آشنا می‌شوید. این آشنایی به شما کمک می‌کند تا از بروز این مشکلات و بیماری درختان زردآلو بتوانید پیشگیری کنید.

در ادامه عنوان آفت‌ها و بیماری‌های درخت زردآلو آمده است که هریک را به طور مفصل توضیح می‌دهیم. در ادامه همراه ما باشید.

دسته‌بندی انواع بیماری درخت زردآلو

آفات درخت زردآلو و بیماری درختان زردآلو می‌توانند صدمات جبران‌ناپذیری برای باغ شما داشته باشند. جالب است که بدانید علت خشک‌شدن درخت زردآلو می‌تواند همین بیماری‌ها و آفات درخت زردآلو باشد. با دسته‌بندی کلی و شناخت آن‌ها می‌توانید به درمان درخت زردآلوی خود و همچنین پیشگیری بپردازید.

گروه‌های اصلی آفات و بیماری‌ها که موردتوجه قرار می‌گیرند عبارت‌اند از :

1. حشرات و کنه‌ها
2. قارچ‌ها و باکتری‌ها
3. ویروس‌ها و مایکوپلاسماها
4. حیوانات و پرندگان گیاهخوار

در ادامه ۷ تا از آفات درخت زردآلو را برای شما توضیح می‌دهیم.

یکی از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از آفات درخت زردآلو خرید نهال زردآلو باکیفیت است. برای خرید کلیک کنید.

۱. حشرات:

بسیاری از انواع حشرات به برگ، میوه یا چوب درختان میوه هسته‌دار حمله می‌کنند. در زیر به برخی انواع مهم حشرات خسارت‌زا اشاره شده است:

الف) راسته هموپترا (زنجره‌ها، شته‌ها، شپشک‌ها)

• تیره شته‌ها Aphidae ( شته سیاه هلو): ریشه، شاخه و میوه زردآلو را مورد خسارت قرار می‌دهد.
• تیره Aegeriidae ( پروانه زنبور مانند درخت هلو): طوقه و پایین‌تنه هلو، زردآلو و آلو را مورد خسارت قرار می‌دهد.

ب) راسته بالکدارن (پروانه‌ها و پروانه مانندها)

• تیره Aegeriidae (سرشاخه خوار هلو): هلو، زردآلو و سرشاخه‌های جوان و میوه رسیده بادام را مورد خسارت قرار می‌دهد.
• تیره Aegeriidae ( پروانه زنبور مانند درخت هلو): طوقه و پایین‌تنه هلو، زردآلو و آلو را مورد خسارت قرار می‌دهد.

جلوگیری از آفات حشره در درخت زردآلو

برای جلوگیری از آفات درخت زردآلو از حشره‌کش‌ها به طور روتین و یکنواخت استفاده می‌شود. روش دیگر درمانی است که در آن کنترل‌ها در زمانی انجام می‌شوند که آفات دیده شده و قابلیت ایجاد خسارت زیادی داشته باشند. زمان در سم‌پاشی بسیار اهمیت دارد.

روش بازدارنده توسط کسانی انجام می‌شود که توانایی نظارت روزمره آفات را ندارند و یا کسانی که تشخیص آفات و خسارت‌های ناشی از آن برایشان دشوار است. حداقل برنامه بازدارنده شامل اسپری‌کردن حشره‌کش‌ها به‌دفعات یک تا سه بار در سال است.

در جایی که داشتن کیفیت میوه موردنظر باشد یا جایی که تعداد حشرات زیاد هستند برنامه کامل‌تر استفاده از حشره‌کش‌ها در وقفه‌های ده تا چهارده‌روزه است. این زمان از زمان ریزش گلبرگ‌ها شروع شده و تا زمان برداشت ادامه می‌یابد. از حشره‌کش‌ها در طول مدت گلدهی استفاده نکنید.

درختان میوه هسته‌دار توسط زنبورعسل و دیگر حشرات گرده‌افشانی می‌شوند. به‌کاربردن حشره‌کش به طور وسیع در طول دوران گلدهی، این حشرات سودمند را از بین خواهد برد و مانع گرده‌افشانی می‌شوند. در ادامه به تشریح برخی از این حشرات می‌پردازیم

۲. شته‌ها :

تعداد اندکی از شته‌ها، نگران‌کننده نیستند. اما جمعیت‌های بزرگ آن‌ها می‌تواند موجب پیچیدگی و بدشکل شدن برگ‌ها و کوتاهی شاخه‌ها گردد. همچنین شته‌ها می‌توانند مقادیر زیادی از ترشحات چسبناک به نام عسلک تولید کنند. این عمل اغلب با رشد یک قارچ مولد کپک دوده‌ای که می‌تواند به میوه‌ها آسیب برساند.

کنترل شته‌ها در درخت زردآلو

بهترین روش کنترل، هرس نواحی آلوده و دورانداختن آن‌ها است. در درختان بزرگ، برخی شته‌ها در قسمت‌های داخلی و متراکم تاج‌پوشش پناه می‌گیرند. هرس این مناطق می‌تواند شرایط را برای شته‌ها نامناسب کند. نواحی اطراف درخت را از علف‌های هرزی که می‌توانند شته‌ها را پناه دهند عاری کنید.

سطوح بالای کودهای نیتروژنه در افزایش تولیدمثل شته‌ها مؤثر است. هرگز کودهای نیتروژنه را بیشتر از حد نیاز استفاده نکنید. کاربرد صابون‌های حشره‌کش، روغن نیم و روغن باغبانی باریک برد در تمام سطوح شاخ‌وبرگ آلوده می‌تواند در کنترل موقت حشرات مؤثر باشد.

۳. شپشک‌ها:

وقتی درخت مورد حمله شپشک‌ها قرار می‌گیرد، برگ‌های آن پژمرده و زرد گشته و پیش از موعد ریزش می‌کنند. شپشک‌ها در برخی موارد موجب پیچیدگی برگ‌ها، ایجاد لکه‌های بدشکل یا هاله‌های رنگ‌باخته بر روی میوه‌ها، برگ‌ها و یا سرشاخه‌ها می‌گردند. هجوم شپشک‌ها به درختان جوان طی چند سال متوالی می‌توانند پس از بیماری درخت زردآلو، به مرگ درخت منجر شود.

کنترل شپشک در درخت زردآلو

درصورتی‌که تعداد شپشک‌ها بسیار زیاد باشد، اسپری به‌موقع و کامل روغن باغبانی (باریک برد) بر روی درخت طی فصل خواب یا بلافاصله پس از فعال‌شدن شپشک‌ها در اواخر زمستان تا اوایل تابستان می‌تواند کنترل مناسبی را ایجاد کند. اسپری کامل درختان آلوده به‌منظور کنترل مناسب این حشرات الزامی است. این روش کنترل بهترین سم برای درخت زردالو است.

۴. سرشاخه خوار هلو

سرشاخه خوار هلو با نام علمی Anarsia Lineatella Zell یکی از آفات جهان‌گیر درختان میوه محسوب می‌شود. خسارت این آفت روی درختان هلو، بادام، زردآلو، آلو، سیب، خرما و روی میوه‌های قیسی، زالزالک و ازگیل گزارش شده است. ولی خسارت آن در درجه اول روی زردآلو است.

طرز خسارت این بیماری درخت زردآلو به‌ این شکل است که لارو داخل سرشاخه‌ها، جوانه‌ها و میوه‌ها می‌شود و مخصوصاً بر اثر حمله آن سرشاخه خشک شده و صمغی از آن‌ها خارج می‌گردد.

کنترل آفت سر شاخه خوار هلو

یکی از دشمنان طبیعی سرشاخه خوار هلو، یک‌گونه زنبور پارازیت به نام Paral Tomastix از خانواده Encyrtidae است. برای مبارزه شیمیایی نیز می‌توان از سموم فسفره مانند گوزاتیون 20 درصد به نسبت دو در هزار استفاده کرد. بهترین موقع سمپاشی در نسل دوم اواسط تیرماه است که در این موقع میوه‌های قیسی تازه شروع به تغییر رنگ نموده‌اند.

۵. پروانه زنبور مانند یا چوب‌خوار درخت هلو :

پروانه زنبور مانند با نام علمی Sanninoidea exitosa به‌صورت لارو در زیر پوست تنه درختان در سطح خاک، زمستان‌گذرانی می‌کند. طول کرم‌ها در بهار تا 1.3 سانتی‌متر و رشد آن‌ها تا اواخر اردیبهشت با رسیدن به 2.5 سانتی‌متر کامل می‌گردد.

گونه‌هایی که مورد حمله این آفت قرار می‌گیرند هلو، گیلاس، آلو و زردآلو هستند.

 روش کنترل پروانه زنبور مانند:

گونه‌های درختان هسته‌دار در مقابل حملات حشرات چوب‌خوار یا هر عامل دیگری که منجر به ایجاد شکاف، سوراخ و یا هر نوع پارگی گردد با ترشح صمغ از خود واکنش نشان می‌دهند.

بهترین راه درمان مبارزه با این آفت و سایر آفات چوب‌خوار تقویت درختان با عملیات زراعی از قبیل آبیاری به‌موقع و کافی، دادن کود، هرس به‌موقع، یا بیل زدن و نیز انتخاب محل مناسب برای کشت درخت است. درختان سالم و قوی به‌ندرت مورد حمله این گونه آفات قرار می‌گیرد.

۶. کرم قیسی :

کرم قیسی با نام علمی Carposina Sasakii Mats یکی از مهم‌ترین آفات درخت زردآلو بوده و از میوه درختان تغذیه می‌کند. خسارت این آفت در بعضی از نقاط ایران تا 80 درصد کل محصول برآورد گردیده است.

کنترل کرم قیسی:

یک نوبت سمپاشی علیه این آفت، کافی به نظر می‌رسد. برای مبارزه شیمیایی می‌توان از سموم فسفره مانند گوزاتیون 20 درصد به نسبت دو در هزار استفاده نمود. بهترین زمان سمپاشی درخت زردآلو در اواسط تیرماه، هنگامی که میوه‌ها تازه شروع به تغییر رنگ و آبدار شدن نموده‌اند، است.

۷. سوسک گل‌خوار:

نام علمی آن Epicometis syualida است. علاوه بر سوسک‌های پلن خوار Oxythyrea که گاهی در بهار به‌صورت دسته‌جمعی به گل‌های درختان میوه حمله می‌کنند، سوسک‌های دیگری نیز هستند که به گل و برگ‌های جوان درختان حمله می‌کنند و موجب خسارت می‌شومد.

درختان میزبان این سوسک‌ها سیب، به، گلابی، گیلاس، آلو، زردآلو، هلو، بادام و انار هستند. سوسک‌های بالغ به اندام‌های تولیدمثل گل‌های درختان مذکور حمله کرده و باعث انهدام آن‌ها می‌گردند.

روش کنترل سوسک گل خوار:

معمولاً خسارت این حشره در حدی نیست که نیازی به مبارزه شیمیایی باشد. ولی در صورت لزوم می‌توان از حشره‌کش تیودان 35 درصد به نسبت دو در هزار استفاده نمود.

بیماری های درخت زردآلو:

بسیاری از بیماری‌ های درخت زردآلو ناشی از پاتوژن‌ها (قارچ، باکتری، ویروس و نماتد) به درختان میوه هسته‌دار حمله می‌کنند. بیماری‌ها ممکن است به میوه آسیب وارد کند و آن را غیر قابل‌خوردن نماید. بیماری‌ها ممکن است درختان را از طریق آسیب‌رسانی به برگ‌ها، تنه و شاخه‌ها ضعیف کنند. این خسارت‌ها قابلیت باروری درخت را کاهش داده و حساست صدمات ناشی از فصل زمستان یا آفات را افزایش می‌دهند. مهم‌ترین بیماری‌های زردآلو عبارت‌اند از:

۱. شانکر باکتریایی:

شانکر باکتریایی درختان زردآلو در ایران برای نخستین‌بار در سال 1361 در اصفهان به‌وسیله مجتهدی و اخیانی گزارش و شرح داده شد. پس از آن این بیماری روی درخت گیلاس در استان تهران و باغ‌های کشت و صنعت دامغان، درختان زردآلو، هلو و آلبالو در منطقه کلاردشت، درختان زردآلو در حومه شیراز شناسایی شد.

عامل این بیماری باکتری Pseudomonas syringae نام دارد. بارزترین نشانه این بیماری تشکیل شانکر توأم با ترشح انگم روی تنه و شاخه است. شانکر باکتریایی وقتی در باغی شیوع پیدا کرد، کنترل آن بسیار مشکل است؛ بنابراین هنگام احداث باغ از نهال‌های سالم استفاده شود. کلیه درختان بیمار چهار بار سم‌پاشی باید شوند:

• دفعه اول: موقع برگ‌های درختان در پاییز
• دفعه دوم: اواخر زمستان تا اوایل بهار پیش از شکفتن جوانه‌ها با محلول بردوی 1.2 درصد
• دفعه سوم: بعد از ریزش کامل گلبرگ‌ها
• دفعه چهارم: بعد از تشکیل میوه‌ها با مخلوط بردوی رقیق

در سمپاشی‌های سوم و چهارم می‌توان از قارچ‌کش‌های آماده مسی مانند اکسی کلرور مس و غیره به نسبت‌های توصیه شده استفاده نمود. اگر مایع بردوی غلیظ (1.2 درصد) در بهار برای سم‌پاشی به کار رود، گیاه سوزی ایجاد می‌شود.

۲. بیماری غربالی:

این بیماری در اکثر مناطق کشور کم‌وبیش وجود دارد و بیشتر روی درختان زردآلو، گیلاس، آلبالو، آلوچه، هلو، شلیل و بادام دیده شده است. خسارت عمده این بیماری بیشتر متوجه درختان زردآلو است که با بروز لکه‌های زیاد روی میوه، چوب‌پنبه‌ای شدن لکه‌ها و تراوش شیره که بعداً صمغی می‌شود، مشخص می‌گردد. در این بیماری برگ‌ها سوراخ‌سوراخ می‌شوند و قبل از موقع خزان می‌کنند و میوه‌ها نیز می‌ریزند. این بیماری در شرایط بارندگی زیاد و هوای مساعد بیشتر شایع می‌شود. عامل این بیماری قارچ است.

درختان زردآلو، هلو، گیلاس، آلو، آلبالو از میزبان‌های مهم این بیماری هستند. سرشاخه، گل، برگ، میوه و جوانه‌های درختان مذکور، مورد حمله این بیماری قرار می‌گیرند. با این تفاوت که اندام‌های مورد حمله و علائم آنها روی میزبان‌های مختلف باهم فرق دارند. به‌این معنی که در زردآلو و قیسی، میوه، برگ و جوانه‌های برگ و گل مورد حمله قرار می‌گیرند ولی علایم روی سرشاخه‌ها دیده نمی‌شود.

بیماری غربالی نه‌تنها باعث ضعف درخت و کاهش مقدار و کیفیت محصول می‌شود، بلکه به دلیل لکه و زگیل‌هایی که روی میوه به جا می‌گذارد ارزش صادراتی برگه و قیسی حاصله از میوه‌های آلوده را نیز به نحو بارزی پایین می‌آورد. در بعضی از نقاط بیماری به حدی شدت دارد که تمام جوانه‌ها و سرشاخه‌های درخت زردآلو در اثر بیماری خشک می‌شوند.

ازبین‌بردن قارچ در قسمت‌های آلوده درخت با مواد شیمیایی هیچ‌گاه با موفقیت قطعی توأم نبوده و فقط بر اثر مبارزه شیمیایی، بیماری کنترل و از شدت آن کاسته می‌شود.

۳. فتیله نارنجی:

این بیماری دارای میزبان‌های مختلفی از جمله گردو، چنار، گیلاس، زردآلو، قیسی و سیب است. از نشانه‌های این بیماری درخت زردآلو و سایر درخت‌ها، شاخه‌های مبتلا از قسمت پایین شکسته، قطع و مورد حملات حشرات قرار می‌گیرد. برگ‌های شاخه‌های آلوده پژمرده و سبز خشک می‌شوند و سپس فتیله‌های نارنجی، زرد یا قهوه‌ای عامل بیماری که در واقع اسپورهای قارچ است، در سطح شاخه‌ها ظاهر می‌شوند.

هر اقدامی که بتواند از ضعف درختان و حمله بیماری جلوگیری به عمل آورد، در پیشگیری از بیماری مؤثر است. در موقع هرس درختان بایستی توجه داشت که از ایجاد زخم‌های بزرگ که بهترین راه برای نفوذ قارچ است جلوگیری شود.

شاخه‌های آلوده و شانکرهایی که ممکن است به وجود آید، بایستی هرچه زودتر برید و منهدم ساخت. همچنین از سمومی همچون کاپتان به نسبت 2 در هزار نیز می‌توان استفاده کرد. سایر سموم پیشنهادی عبارت‌اند از :

• ترکیب بردو 2 درصد
• اکسی کلرورمس 35 درصد به مقدار 5-3 در هزار
• تیوفانات متیل 70 درصد WP به مقدار 0.6 الی 0.5 در هزار
• بنومیل 50 درصد wp به مقدار یک در هزار

۴. زنگ درختان میوه هسته‌دار

عامل این بیماری گونه قارچی به نام Tranzchelia Pruni Spinosa var.discolor  است که در درختان هلو، بادام، شلیل، زردآلو، آلوچه و گیلاس خسارت می‌زند. در ایران روی هلو، زردآلو، آلو، آلوچه و بادام گزارش شده است. نشانه‌های این بیماری روی برگ، میوه و سرشاخه دیده می‌شود. ولی این علائم در برگ بیشتر دیده می‌شود و باعث ریزش برگ می‌شود.

کنترل بیماری زنگ در درختان میوه

1. انهدام برگ‌های حاوی تلیوسپورها
2. مبارزه شیمیایی توسط سموم زینب و کاپتان: سمپاشی در اواخر بهار و اوایل تابستان جهت ممانعت از آلودگی برگ و میوه انجام می‌شود. سمپاشی در پاییز از آلودگی شاخه و سرشاخه جلوگیری می‌کند.
3. بهترین راه مبارزه شیمیایی توسط سمومی چون زیرام، فربام، تری فورین و مخلوط برد است. زمان سمپاشی بسیار مهم است. یکی از سم‌پاشی‌ها پس از ریزش برگ در پاییز است که کنید و آسکوسپور روی شاخه است و یکی قبل از باز شدن جوانه‌ها است.

۵. پوسیدگی قهوه‌ای :

پوسیدگی قهوه‌ای توسط قارچ ایجاد می‌شود و رایج‌ترین بیماری میوه‌های هسته‌دار در مناطق مرطوب محسوب می‌شود. تمامی میوه‌های هسته‌دار به بیماری پوسیدگی قهوه‌ای حساس هستند. این بیماری به گل‌ها، شاخه‌های کوچک، میخچه‌ها (شاخه‌های حامل گل و میوه) و میوه خسارت وارد می‌کند.

آب‌وهوای گرم و مرطوب و نمناک برای توسعه بیماری پوسیدگی قهوه‌ای مطلوب است. بارندگی در زمان باز شدن شکوفه‌ها یا پیش از آن، می‌تواند به آلودگی گل‌ها و ازدست‌رفتن محصول منجر شود.

علائم معمول بیماری شامل سوختگی شکوفه‌ها و سرشاخه‌ها، ظهور شانکرها و پوسیدگی میوه است. آلودگی میوه‌ها تشکیل میوه را کاهش داده و در ادامه فصل رشد موجب آلودگی میوه‌ها می‌گردد. گل‌های آلوده، قهوه‌ای‌رنگ و پژمرده شده و می‌میرند. حساسیت درختان هسته‌دار به سوختگی شکوفه‌ها متفاوت است و حساس‌ترین آن‌ها به ترتیب زردآلو، آلوبخارا، گیلاس، هلو، آلبالو و آلو است.

کاربرد قارچ‌کش‌های حاوی مس در مرحله جوانه‌های صورتی، می‌تواند از خسارات شدید جلوگیری کند. ترکیبات حاوی مس نباید پس از باز شدن شکوفه‌ها اعمال شوند و در این زمان باید از ترکیبات فاقد مس استفاده نمود.

۶. پوسیدگی سفید ریشه یا پوسیدگی تارعنکبوتی ریشه:

این پوسیدگی در اغلب درختان میوه همچون سیب، گلابی، به، هلو، زردآلو، گیلاس، بادام دیده می‌شود. این بیماری در مناطقی که مواد آلی خاک بالا و خاک خیلی سرد نیست دیده می‌شود و فقط به ریشه خسارت می‌زند. البته به طوقه صدمه وارد نمی‌کند.

روی ریشه‌پوشش سفیدی از هیف‌های قارچ دیده می‌شود که شبیه تارعنکبوت است. برای کنترل این بیماری درخت زردآلو بایستی از نهال‌های سالم جهت کشت استفاده نمود. همچنین درخت آلوده و ریشه‌های آلوده را از خاک خارج شده و سوزانده شوند. کندن کانال اطراف درختان آلوده جهت ممانعت از انتشار بیماری نیز می‌تواند مفید باشد. همچنین استفاده از سموم تدخینی چون در سولفید کربن نیز توصیه می‌شود.

۷. پوسیدگی آرمیلاریایی ریشه یا قارچ عسلی:

این بیماری در تمام مناطق دنیا روی درختان میوه و سایر درختان جنگلی دیده می‌شود. علائم هوایی شامل پژمردگی و ضعف گیاه و نیز ریزش برگ‌ها و مرگ گیاه است.

عامل این بیماری قارچ درخت زردآلو به نام Armillaria mellea است. قارچ، تولید رشته‌هایی بنام ریزومورف را می‌کند که به رنگ قهوه‌ای تا سیاه‌رنگ است. برای کنترل این بیماری بایستی همانند کنترل بیماری پوسیدگی سفید ریشه اقدام نمود.

۸. پوسیدگی ریشه و طوقه:

پوسیدگی ریشه و طوقه از نظر میزبانی بسیار وسیع است. علایم بیماری بسته به میزبان متفاوت و شامل زردی، کم برگی، خشکیدگی سرشاخه‌ها، تغییر رنگ طوقه و تولید صمغ در طوقه برخی درختان است.

برای کنترل این بیماری بایستی اقدامات زیر را انجام داد:

1. استفاده از پایه‌های مقاوم
2. تهیه نهال سالم از خزانه مطمئن
3. ارتفاع داشتن محل پیوند از زمین
4. کاشت نهال روی پشته‌ها جهت ممانعت از تجمع آب دور طوقه
5. عدم استفاده زیاد از کود ازته به جهت نرم‌شدن بافت‌ها
6. جلوگیری از زخمی‌شدن طوقه و ریشه
7. زهکشی مناسب خاک
8. استفاده از قارچ‌کش‌های متالاکسیل و یا فوزتیل آلومینیوم برای ضدعفونی

۹. بیماری گال یا سرطان طوقه

این بیماری توسط باکتری ایجاد می‌شود که بر روی ریشه‌ها و طوقه‌های درختان سیب، گلابی، هلو، زردآلو، گیلاس، آلو، بادام و انگور توسعه می‌یابد.

علائم این بیماری ایجاد گال در قسمت‌های مختلف از جمله ریشه و طوقه است. گال‌ها در محل زخم‌های هرس یا سایر زخم‌ها روی طوقه و ریشه ایجاد می‌شوند.

برای کنترل این بیماری بایستی اقدامات زیر را انجام داد:

1. عدم کاشت گیاهان حساس و استفاده از پایه‌های مقاوم از مهم‌ترین راه‌های کنترل این بیماری است. چرا که باکتری ایجادکننده این بیماری مدت زیادی به‌صورت ساپروفیت در خاک بخ سر می‌برد و در عفونی خاک هیچ تأثیری ندارد.
2. فروبردن پایه‌ها در محلول اکسی تتراسایکلین – اسید کلریدریک
3. استفاده از ماده Gallex در نابودی گال‌ها مؤثر است
4. کنترل بیولوژیکی با استفاده از Agrobacterium radiobacter
5. بهداشت زراعی و نابودی گیاهان آلوده

سخن پایانی

در این مطلب سعی کردیم تمامی مطالب مربوط به بیماری درخت زردآلو و سایر درختان هسته‌دار را بررسی کنیم. همچنین سعی کردیم با روش‌های پیشگیری و کنترل‌کردن این بیماری‌های شما را آشنا کنیم. اگر درباره انواع بیماری درخت زردآلو سؤالی دارید از طریق مشاوران نهالیاب پاسخ سؤال خود را بیابید. نظر خود را با ما به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول: