آیا شما هم در درخت انار خود مشکلاتی را دیده‌اید اما نمی‌دانید این مشکلات به خاطر آفات درخت انار است یا نه؟ درخت انار مانند دیگر محصولات کشاورزی آفات مخصوص به خود را دارد که باعث مشکلاتی برای محصول و درنهایت برای باغدار و کشاورز می‌شود. این آفات هرچه زودتر شناسایی و درمان شوند آسیب کمتری به محصول وارد می‌شود. در این مقاله به شرح آفات انار زینتی و آفات درخت انار می‌پردازیم.

انواع آفات انار

یک درخت انار ممکن است بر اساس شرایطش دچار آفاتی مثل مگس، انواع شپشک یا شته شود. در ادامه آفات درخت انار را به شما معرفی می‌کنیم.

کنه قرمز پاکوتاه انار:

در بین کنه‌های انار کنه قرمز پاکوتاه انار حائز اهمیت اقتصادی است که در اثر تغذیه از شیره بر درخت انار باعث تغییر رنگ و خشک‌شدن برگ‌ها و در نهایت ضعف درخت و خشکیدگی سرشاخه‌های انار می‌گردد.

در صورت تغذیه از میوه باعث کوچک ماندن میوه، بدشکل  شدن و در نهایت ترکیدن میوه انار می‌گردد.

کنه قرمز پاکوتاه انار یکی از آفات مهم انار، انجیر و پسته بوده و در تمام کشور انتشار دارد. از علائم خسارتی این کنه می‌توان به نبودن زیاد محصول در اوایل فصل اشاره کرد؛ زیرا زمانی که هوا رو به گرمی می‌گذارد علائم ابتدایی به‌صورت نقاط رنگ‌پریده در روی برگ درخت انار ظاهر می‌گردد و به‌تدریج با افزایش تراکم جمعیت کنه‌ها حالت خشکیدگی بروز نموده و به‌تدریج برگ‌ها شروع به ریزش می‌نمایند.

از نظر حساسیت ارقام انار، هرچه دارای پوست‌نازک‌تری باشد بیشتر مورد حمله این آفت قرار می‌گیرد این کنه روی سطح زیرین برگ‌های گیاهان میزبان فعالیت داشته و آنها را به رنگ نقره‌ای و سپس زنگ‌زده درمی‌آورد.

اگر شما هم می‌خواهید نهال‌های باکیفیتی بخرید که در برابر آفات مقاوم باشند، از فروشگاه نهالیاب دیدن کنید: خرید نهال انار مقاوم به آفت

شته سبزرنگ، نمونه‌ای از آفات درخت انار:

این حشره یکی از آفات درخت انار است که اصولاً در روی درختان انار به سر برده ولی روی گیاهان متعلق به جنس‌های Bignonia،Duranate، Lawsonia یافت می‌شود. بدن آنها در ماده‌ها بکرزایی بی‌بال به رنگ سبز یا سبز مایل به زرد بوده و کور نیکول‌ها به رنگ روشن هستند. در ادامه خسارتی که این آفت درخت انار به محصول شما می‌زند را توضیح می‌دهیم.

خسارت شته سبز رنگ انار:

در صورت وجود جمعیت انبوه شته سبز رنگ موجب توقف رشد درختان انار می‌شود؛ به‌علاوه عسلکی که این شته به فوماژین ترشح می‌کند، باعث می‌شود گیاه از انجام وظایف عادی خود باز بماند و به‌این‌ترتیب میزان محصول کاهش پیدا کرده و کیفیت آن نیز کاهش می‌یابد.

 در ایران شته انار با تغذیه از سرشاخه‌ها، سطح زیری برگ‌ها، جوانه‌ها و گل‌های درختان انار باعث رشد نکردن سرشاخه‌ها، ریزش اکثر گل‌ها و میوه‌های جوان می‌شود و خسارت بسیار شدیدی را به بار می‌آورد.

مگس سفید:

این حشره یکی از آفات مهم درخت انار در مواقع مرطوب و خنک سال به‌خصوص در فصل پاییز است که روی درختان انار، زبان‌گنجشک، اقاقیا و نظایر آنها مشاهده می‌شود. هرچند میزبان‌های اصلی آن درختان انار، زیتون گلابی، سیب و زبان‌گنجشک است. پوره‌های تولید شده توسط مگس سفید باعث ترشح مواد چسبناکی بر سطح گیاه شده و در نتیجه روی این درختان قارچ‌های ساپروفیت تکثیر پیدا می‌کنند. در ایران خسارت قابل‌توجه این حشره بر درختان زبان‌گنجشک گزارش شده است.

شپشک روسی:

این آفت درخت انار روی انجیر و درختان میوه سردسیری از اطراف قزوین و زنجان هم گزارش شده است. برای شناخت این آفت به نکات زیر دقت کنید:

• حشره کامل مدور و نیم کرمی است
• اطراف بدن آن از ۸ صفحه احاطه شده است
• در وسط هر صفحه یک پولک سفیدرنگ از ترشحات مومی قرار گرفته است و به‌خوبی از سایر گونه‌ها متمایز است.

در نوشته‌ای به‌طور جداگانه به بیماری‌هایی که درخت انار را درگیر می‌کند، می‌پردازیم: بیماری های درخت انار

شپشک چینی و واوی انار:

شپشک چینی با نام علمی Ceroplastes sinesis G بیشتر در نواحی شمال ایران دیده شده و یکی از مهم‌ترین آفات درخت انار در مناطق شمالی است. همچنین شپشک واوی انار یک نوع سپردار با نام علمی Lepdonsaphes cochiformis germ است که از شپشک واوی سیب کوچک‌تر و کشیده‌تر بوده و به رنگ قهوه‌ای متمایل به خاکستری مشاهده شده است. راجع به خصوصیات بیولوژیک این آفت اطلاعات دقیق در دسترس نیست.

شپشک آرد آلود انار:

این نمونه از آفات درخت انار گاهی روی سرشاخه‌ها و تنه درختان انار دیده می‌شود؛ به‌خصوص در نواحی شمالی ایران که وجود آن روی درختان انار با ترشح عسلک و دوده همراه است.

موریانه (Termit):

حشره‌ای از راسته آر کیپ‌ترها که نزدیک به راسته رگ‌بالان است .موریانه‌ها حشراتی هستند اجتماعی که دو نوع از آنها دیده می‌شود؛ یک نوع در داخل چوب‌های منازل زندگی می‌کنند و نوع دیگر مخصوص نواحی استوایی بوده و در بیابان‌ها برای خود مسکن می‌سازند و طول خانه‌هایشان گاهی به ۵ متر و قطرش به ۸ متر می‌رسد و بسیار هم سخت است به‌طوری‌که با کلنگ هم شکسته نمی‌شود. موریانه به عنوان یکی از آفات درخت انار شناخت می‌شود.

سوسک چوب‌خوار انار:

سوسک چوب‌خوار از آفات مهم درخت انار بوده و همه‌ساله خسارت زیادی را از طریق خشکی تنه و شاخه به درختان خصوصاً در باغات ضعیف وارد می‌سازد. خسارت عمده آفت توسط لاروها و با تغذیه از ناحیه کامبیوم صورت می‌گیرد.

این آفت با حمله به ناحیه کامبیوم درخت باعث قطع آوندها و اختلال در جریان شیره گیاهی شده و در نهایت خشکیدگی تنه و شاخه درختان را باعث می‌شود.

 خسارت نه‌تنها توسط لاروها با تغذیه از چوب باعث خشکیدگی تنه و شاخه‌ها می‌شود؛ بلکه تغذیه حشرات کامل از پوست سرشاخه‌ها و به‌خصوص دم میوه در اوایل فصل و طولانی‌شدن مدت تغذیه باعث ریزش شدید میوه و کندی و توقف رشد و خشکیدگی میوه‌های کوچک روی درخت می‌گردد

 خسارت سوسک چوب‌خوار انار:

این شرایط ممکن است باعث بروز سوسک چوب‌خوار انار شود: 

• نامناسب‌بودن عوامل محیطی موردنیاز گیاه
• آفتاب‌سوختگی
• کم‌آبی بیش از حد باغات و بی‌نظمی در دوره آبیاری
• فقدان مواد غذایی موردنیاز گیاه
• عدم رعایت اصول صحیح باغداری مانند هرس اصولی درخت انار و حذف شاخه‌های آلوده
• عدم مراقبت‌های بهداشتی باغ

کرم انار:

این نمونه از آفات درخت انار از نظر شکل و اندازه مانند کرم به است. این حشره زمستان را به‌صورت لارو کامل زیر پوستک‌ها و حتی داخل خاک‌به‌سر می‌برد و در بهار مصادف با باز شدن گل‌های انار حشرات کامل فعالیت خود را شروع می‌کند.

حشرات ماده پس از جفت‌گیری تخم‌های خود را روی میوه تازه ‌تشکیل‌شده و سرشاخه‌ها قرار می‌دهند. لاروها پس از خروج اغلب داخل میوه می‌شوند؛ ولی به نظر می‌رسد که بتوانند از سرشاخه‌های چوبی نشده نیز تغذیه کنند.

کرم انار حشره‌ای است چند نسلی که عمده خسارت آن در نسل‌های آخر است که داخل میوه‌های رشد کرده انار می‌شود و این میوه‌ها اگرچه نمی‌ریزند؛ ولی به‌شدت از ارزش بازاری آنها کاسته می‌شود و با انتقال میوه‌های کرم‌زده در انبار باعث آلودگی میوه‌های سالم نیز می‌گردد.

 میوه‌های آلوده به علت سوراخ‌ها و زخم‌هایی که در پوست آنها ایجاد می‌شود در معرض عوامل پوسیدگی به‌خصوص کپک سیاه و کپک آبی قرار می‌گیرند و به همین لحاظ است آفات عمده انار محسوب می‌شوند.

بهترین تجربه خرید نهال‌ درخت را، دربازار آنلاین نهال‌یاب تجربه کنید. نهالیاب با ارائه مجموعه‌ای گسترده از نهال‌های متنوع و با کیفیت، به شما امکان می‌دهد انتخابی مناسب برای باغ یا فضای سبز خود داشته باشید.

جهت مشاهده و خرید انواع نهال، کلیک کنید.

کرم سفید ریشه انار:

کرم سفید ریشه انار با نام علمی polyphylla ollivieri  از آفات مهم ریشه درختان میوه از جمله انار است. این آفت علاوه بر انار ریشه درختان سیب، گلابی، گوجه، گیلاس، پسته و درختان غیر مثمری نظیر نارون و گیاهان زراعی مثل سیب‌زمینی، خیار، بادمجان را مورد حمله قرار می‌دهد.

کرم سفید ریشه با تغذیه از ریشه درختان انار موجب خشک‌شدن درختان جوان و ضعف درختان مسن می‌شوند. حشره کامل این لاروها سوسکی است نسبتاً بزرگ به طول ۴۰ الی ۲5 میلی‌متر به رنگ قهوه‌ای که با توده‌ای از پولک‌های سفید صدفی رنگ روی آنها پوشانده است.

پروانه دانه‌خوار انار یا پروانه گلوگاه:

درخت انار دارای تعداد معدودی آفت است که مهم‌ترین آن کرم گلوگاه انار است که همه‌سال خسارت زیادی را به محصول و باغداران وارد می‌آورد و خسارت آن در بعضی سال‌ها به بیش از ۵۰ درصد محصول نیز می‌رسد. این حشره از جمله آفاتی است که از سال‌های ۱۳۵0 تا 1351 به بعد به اهمیت آن پی برده شده است.

لارو آفت پروانه دانه‌خوار در اثر تغذیه از قسمت درون انار و نیز تغذیه از دانه‌ها و سطح درونی پوست میوه تولید کانال لاروی کرده و همین موضوع سبب می‌شود که بر روی پوست انار لکه‌های قهوه‌ای‌رنگی در اطراف گلوگاه انار ایجاد شود و ایجاد لهیدگی و گندیدگی بعدی نموده که همین موضوع باعث ریزش تعداد زیادی از میوه‌های انار گردد.

دفع آفات درخت انار از نوع پروانه گلوگاه:

• جمع‌آوری انارهای پوسیده دارای لارو باقیمانده بر روی درخت یا ریخته شده در زیر درختان و سوزاندن، چال کردن و خاک دادن روی آنها.
•  اجرای عملیاتی زراعی از قبیل شخم بین درختان و ازبین‌بردن علف‌های هرز و یخ آب زمستانی
• باتوجه‌به اینکه این آفت چند نسلی است کاهش ذخیره زمستان گذران آفت بر روی نسل اول تأثیر خوبی دارد؛ ولی در نسل‌های بعدی جمعیت آن بالا می‌رود؛ بنابراین چنانچه جمع‌آوری انارهای آلوده حتی‌الامکان در نسل اول نیز ادامه یابد نتیجه بهتری حاصل می‌شود.
• تنظیم میزان آبیاری زیرا آلودگی میوه با افزایش دور آبیاری که منجر به ترکیدن میوه انار می‌شود ارتباط مستقیم دارد. برای آشنا شدن با روش آبیاری درخت انار این نوشته را از دست ندهید: نیاز آبی درخت انار

کرم گلوگاه انار:

بر اساس تحقیقات اجرای نکات زیر می‌تواند کرم گلوگاه انار را در زیرسطح زیان اقتصادی نگه داشته و کنترل قابل‌قبولی روی حشره آفت در پی داشته باشد:

دفع آفات درخت انار از نوع کرم گلوگاه:

برای دفع این آفت انار اولین گام برای بهبود کمی و کیفی تولید، داشتن باغ‌هایی است که شرایط مطلوب زراعی و باغی برخوردار باشند؛ دراین‌رابطه توصیه می‌شود باغ‌های انار طی یک برنامه ۵ساله اصلاح و باغ‌های رها شده یا آنهایی که تأمین حداقل نیازهای زراعی و باغی به‌ویژه آب مناسبت و موردنیاز، برای آنها میسر نیست، حذف و باغ‌های جدید با رعایت اصول فنی احداث گردد.

در احداث باغ‌های جدید و جایگزین، از ارقام مقاوم به کرم گلوگاه یا ارقامی با حساسیت کمتر استفاده شود؛ مانند رقم ملس دانه سیاه یزدی که برای شرایط استان یزد توصیه می‌گردد. از کشت مخلوط درختان انار با سایر درختان میوه و همچنین احداث باغ انار در مجاورت درختانی مثل انجیر و پسته که میزبان کرم گلوگاه انار هستند خودداری شود.

به‌منظور حمایت از دشمنان طبیعی آفات و بیماری‌ها، جلوگیری از طغیان کنه پاکوتاه انار و سایر آفات بالقوه و حفظ بهداشت محیط‌زیست، از هرگونه سم‌پاشی درختان انار اجتناب گردد. داخل تاج انارهای مرغوب گل اول، پس از خشک‌شدن پرچم (حدوداً در اواخر خرداد) به‌وسیله دستگاه‌های ساده موجود تمیز گردد. انارهای آلوده شده در طول فصل داشت به‌ویژه در نسل اول آفت نیز جمع‌آوری و معلوم گردد.

اگر به دنبال تولید محصول صادراتی هستید بدانید حد مقبول آلودگی در تجارت انار زیر ۳ درصد است؛ ازاین‌رو تمیزکردن تاج انار و حذف پرچم‌های آلوده از تخم شپره و شفیره‌های کامل نشده کرم گلوگاه از ضروریات محصول صادراتی است.

 توجه داشته باشید حذف پرچم‌ها و پاک بودن تاج انار از مقررات صادرات انار است پس بهتر است این کار را در جای خود و در خشک‌شدن شدن پرچم‌ها در اواخر بهار به انجام رسانید.

آفات انار زینتی:

شاید شما هم از طرفداران کاشت انار زینتی باشید و بخواهید بدانید آفات انار زینتی کدام‌اند؟ در ادامه تعدادی از مهم‌ترین آفات انار زینتی را به شما معرفی می‌کنیم:

• مورچه‌ها
• کنه مسطح مرکبات
• شته پنبه‌ای
• کرم فیبر
• شپشک انگور

دفع آفات درخت انار

برای اینکه به‌صورت اصولی آفات درخت انار خود را از بین ببرید، نیاز است ابتدا نوع آفات درخت انار خود را شناسایی کنید و با مشورت با یک متخصص بهترین روش دفع آن را شناسایی نمایید.

البته به‌طور کلی سمپاشی مداوم با کارباریل (۲.۵ گرم در یک لیتر آب) یا کوینالفوس (۲ میلی‌لیتر در یک لیتر آب) در دفع آفات درخت انار موثر است.

سخن پایانی:

در این مقاله از آفات و بیماری‌های درخت انار با توضیحات هرکدام برای شما گفتیم که بتوانید به‌راحتی تشخیص دهید، تا حد معقولی از راه‌حل‌های دفع آفات انار نیز صحبت کردیم. این آفات از آفات درخت انار زینتی نیز محسوب می‌شوند.

سؤالات متداول:

آیا درخت انار از دیگر درختان آفت می‌گیرد؟

درخت انار با یک‌سری درختان دیگر مثل انجیر آفات مشترکی دارند که این آفات می‌تواند منتقل بشود.

انار موریانه می‌زند؟

بله موریانه یکی از آفات رایج درخت انار است که انواع مختلفی دارد که وابسته به محل زندگی شما متفاوت است.