در این مقاله در مورد بیماری نماتد درختان میوه شرح خواهیم داد و روش کنترل این بیماری برای شما خواهیم گفت پس لطفا با نهالیاب تا آخر این مقاله همراه باشید و حتما تجربیات خود را در مورد این بیماری با ما به اشتراک بگزارید.

نماتدها، کرم‌های گردی هستند که به طور بالقوه در هر اکولوژی وجود دارند. اینها چرخه‌های زندگی متغیری دارند پارازیت گیاهان و جانوران هستند و به طور آزاد در خاک زندگی می‌کنند. نماتدها پارازیت گیاهی و غیر پارازیت میکروسکوپی هستند و صدها یا حتی هزارها از آنها در کمی از سانتی‌متر مکعب ممکن است وجود داشته باشند. اندازه کوچک و توانایی آنها در سازگاری با محیط‌های شدید و متغیر نماتدها را به یکی از فراوان‌ترین موجودات زنده روی زمین تبدیل کرده است.

نماتدهای آزادزی مفید

نماتدهایی که در خاک زندگی می‌کنند و از باکتری‌ها و قارچ‌ها تغذیه می‌کنند «آزادزی» نامیده می‌شوند. این نماتدها مفید هستند و نقش مهمی در بازیافت مواد مغذی گیاهی به عهده دارند. باکتری‌ها و قارچ‌هایی که مواد آلی را تجزیه می‌کنند مواد غذایی آزاد شده را برای رشد و تقسیم استفاده می‌کنند، بنابراین آنها را از دسترس گیاه خارج می‌کنند. این نماتدهای آزادزی از این میکروب‌ها تغذیه کرده و مواد غذایی را در فضولات خود به خاک برمی‌گردانند.

نماتدهای پارازیتی و مشکلات مربوطه

نماتدهای پارازیتی از نوک ریشه‌ها و ریشه‌های تغذیه‌کننده، تغذیه می‌کنند و می‌توانند آسیب‌های شدیدی را ایجاد کنند. ریشه‌های آلوده به نماند کارایی کمتری در تأمین آب و مواد غذایی گیاه دارند و بنابراین حساسیت گیاه نسبت به عوامل تنش مانند گرما خشکی و کمبود عناصر غذایی افزایش می‌یابد. اگر چه نماتدها ممکن است خود خسارت عملکردی ایجاد کنند؛ اما با عوامل خاکزی دیگر مانند ویروس‌ها قارچ‌ها و باکتری‌ها همراه شده و بیماری‌های پیچیده را به وجود آورند. نماتدهای پارازیت در دانه‌دارها و هسته‌دارها رشد درخت را کاهش داده، زمینه دیگر بیماری‌ها را فراهم کرده مشکلات دوباره کاشت را به وجود آورده و ویروس‌ها را انتقال می‌دهند.

کاهش رشد و عملکرد

نماتدهای پارازیتی گیاهان، دسترسی درخت به مواد غذایی را برای رشد و تولید میوه محدود می‌کند. افزون بر این درختان باید فعالیت متابولیکی را صرف ترمیم آسیب حاصل از تغذیه نماتد کنند. این مشکلی شدید است که در طول فصل ادامه می‌یابد. جمعیت نماتدها بدون درجاتی از کنترل اغلب افزایش می‌یابند وقتی سطح جمعیتی نماتدها از حد آستانه آسیب تجاوز می‌کنند؛ در این زمان عملکرد درخت کم‌تر از پتانسیل آن است. حد آستانه آسیب باتوجه‌به تعداد فاکتورها مانند واریته، سن، اندازه، وضعیت غذایی و تنش رطوبتی درخت متنوع است. ا

زمینه برای بیماری‌ها

 بررسی نشان داده است که تغذیه نماند می‌تواند آسیب‌های فیزیولوژیکی ایجاد کند که زمینه را برای دیگر مشکلات فراهم می‌کند. برای مثال تغذیه نماتد حلقه‌ای، حساسیت نسبت به شانکر باکتریایی ایجاد کرده و مقاومت در برابر سرمای زمستان را کاهش می‌دهد. اساس زمینه برای بیماری، به‌احتمال در نتیجه ضعیف‌شدن مقاومت طبیعی علیه بیماری یا به‌هم‌خوردن تعادل طبیعی هورمونی در سیستم ریشه است.

مشکلات کاشت دوباره

نماتدهای پارازیت گیاهی به طور مکرر با استقرار ضعیف درختان جدید در محل باغ‌های قدیمی همراه است. مدارک نشان می‌دهد که مشکلات کاشت دوباره در اثر روابط هم‌افزایی بین نماتدها و دیگر موجودات و ریز خاکزی به وجود می‌آیند.

انتقال ویروس

نماتدهای اصلی که بر درختان میوه تأثیر می‌گذارند:

چند بیماری ویروسی مهم توسط نماتدهای سوراخ‌کننده به درختان میوه انتقال می‌یابند. نماتد وقتی از گیاهی آلوده تغذیه می‌کند، ویروس را به دست آورده و با تغذیه از ریشه‌های درخت سالم آن را انتقال می‌دهد. چون نماتد حاملی مؤثر است، حد آستانه برای آسیب بسیار کم‌تر از نماتدهایی است که تنها سیستم ریشه را پارازیت می‌کنند.

‌ Lesion nematodes گونه‌های Prarylenchus گونه‌های بسیار مخرب هستند و در مسیر تغذیه ردیفی از یاخته‌های مرده به جا می‌گذارند. این زخم‌ها محل مناسبی برای آلودگی‌های ثانویه توسط قارچ‌ها و باکتری‌ها است. درختان جوان بیشتر دچار آلودگی می‌شوند که به توصیف نقش نماتدها در مشکلات کاشت دوباره کمک می‌کند. درختان میوه که دچار مشکلات کاشت دوباره می‌شوند. شامل هلو سیب گلابی و گیلاس هستند. این نماتدها دامنه وسیع میزبانی و پتانسیل تولیدمثل بالایی دارند.

نماتدهای گره ریشه (گونه‌های Meloidogyne) باعث ایجاد گال‌های بزرگ روی ریشه‌های درخت می‌شوند. یک گال وقتی به وجود می‌آید که نماتد نونهال تغذیه را از یاخته بزرگ نزدیک بافت‌های آوندی آغاز می‌کند. یاخته‌های احاطه‌کننده نماتد، تکثیر یافته و ریشه متورم می‌شود. نماتد در تمام مراحل رشد در ناحیه تغذیه باقی می‌ماند. بعد از رسیدن به بلوغ هر ماده ممکن است ۲۰۰ تا ۵۰۰ تخم را به خاک آزاد کند آلودگی‌های شدید گره ریشه در هلو باعث بازماندگی رشد کاهش عملکرد و زوال نهایی می‌شود.

نماتدهای حلقه‌ای (گونه‌های Criconemella ):زیر میکروسکوپ به دلیل داشتن حلقه‌های ضخیم روی بدنشان به نسبت آسان شناسایی می‌شوند این نماتدها جانورانی آهسته‌اند و به‌سرعت تکثیر می‌یابند. تغذیه نماتدهای حلقه‌ای می‌تواند بسیار آسیب‌زننده باشد و این مشکل به‌خصوص در درختان جوان جدی است. این نماتدها از عناصر مهم در مشکل عمر کوتاه درخت هلو (PTSL)‏ است. درختان دارای این بیماری، معمولاً در یک سال سالم به نظر می‌رسند سپس یک‌باره در اوایل بهار سال بعد از بین می‌روند زمینه سرمازدگی شانکر باکتریایی نیز قسمتی از مجموعه PTSL‏ است.

نماتدهای سوراخ‌کننده گونه‌های ( Xiphimema) برای ریشه‌های درخت زیاد آسیب‌زننده نیستند. اما برای تولید میوه خطر جدی هستند؛ چون حامل‌های مؤثر نپو ویروس‌های خاص درختان میوه هستند. ویروس‌های انتقال‌یافته توسط نماتدهای سوراخ‌کننده شامل ویروس لکه حلقوی گوجه‌فرنگی (TmRSV)ویروس خوردگی برگ گیلاس (CRLV ) ویروس موزاییک طوقه ی هلو (PRMV )و ویروس لکه ی حلقوی پنهان توت فرنگی (( SLRV است.

چند نماند دیگر پارازیت گیاهی به طور معمول با زوال باغها همراه هستند اما مدرکی دال بر این که این نماندها عوامل به وجود آورنده ی بیماری درختان هستند وجود ندارد و تحقیقات بیشتری مورد نیاز است. نماندهایی که بیش تر از بقیه گزارش شده اند عبارتند از نماتدهای نیزه ای  گونه های (Hoplolaimus)و نماندهای حلزونی گونه های (Helicotylencus )و گونه های ‏ ‏Cacopaurus و Tylenchorhynchus‏

بیماری های نپوویروسی:

مبحث بیماری های حاصل از نپوویروسها میتواند گیج کننده باشد چون ویروس مشابه یا نژادهای بسیار نزدیک میتواند در میزبانهای مختلف بیماریهای مختلفی ایجاد کند.

 برای مثال بیماری های هسته دارها شامل حفره ی ساقه PBL) Prunus )، تنگی و زوال استنلی ((SCAD و ویروس موزاییک زرد جوانه ((YBMV همه توسط نژادهای TmRSV ایجاد میشوند. ویروس مشابهی نیز باعث نکروز و زوال پیوسته ی سیب (AUND ) میشود. به طور مشابه CRLV، در گیلاس، بیماری خوردگی برگ گیلاس و در سیب، بیماری سیب پهن را ایجاد می کند. ویروس لکه ی حلقوی پنهان توت فرنگی، در زرد آلو مشکل ایجاد میکند اما این بیماری شدیدتر است. اگر این درخت همزمان آلوده به ویروسهای دیگر مانند ویروس لکه ی حلقوی نکروزی (NRSV)‏ باشد. بعضی نپوویروسها مانند TmRSV، مرگ آور هستند در حالی که دیگران باعث زوال و کاهش عملکرد و کیفیت میوه میشوند تا حدی که درخت بی ارزش می شود. شاید ویروس لکه ی حلقوی گوجه فرنگی شایع ترین و از نظر اقتصادی مهم ترین نپوویروس در هسته دارها در کل آمریکای شمالی و جنوبی است.

شناسایی مشکلات حاصل از نماندها

نماتدها به طور معمول علایم شناسایی مشخصی را در گیاهان ایجاد نمی کنند. تشخیص دقیق مشکلات حاصل از نماتدها بر پایه بررسیهای علایم بالا و زیر خاک، تاریخچه ی زمین و تجزیه های آزمایشگاهی خاک یا بافتهای گیاهی است تعیین سطوح جمعیت نماتد می تواند تنها با آزمایش نماتد به دست آید. خاک باید نماینده ی منطقه باشد و باید در جمع آوری نمونه دقت بسیار نمود. چون نتایج این آزمایش تحت تأثیر وضعیت نماتدها هستند. همچنین، بسیار مهم است. که نمونه ها به دقت جابه جا شده تا به آزمایشگاه برسند.

کنترل نماند

مشکلات حاصل از نماتد در باغهای استقرار یافته به سختی کنترل میشوند و در نتیجه، مدیریت مناسب باید بر روشهای پیشگیری تمرکز یابد. همانند بسیاری از مشکلات آفات کنترل نماتد با مراعات اصول بهداشتی و روشهای مناسب کشت آغاز میشود. انتقال پایه ی آلوده و جابه جایی خاک توسط انسان، روشهای اولیه ی انتشار هستند. جابه جایی منطقه ای و بین قاره ای خاک و مواد گیاهی آلوده به طور مطمئن طیف جغرافیای بسیاری از نماتدها را وسعت می بخشد. روشهای کشت و کار مانند بهینه سازی pH خاک کودپاشی مناسب بهبود خاک کشت شده و مواد آلی و کنترل علف های هرز درختان سالم را افزایش داده و در نتیجه اثرات آسیب نماتد را به حداقل می رساند.

بعضی مشکلات نماتد و نپوویروس میتواند با پایه های مقاوم به طور ژنتیکی کنترل شوند. در صورت موجود بودن این نوع پایه یکی از اقتصادی ترین و از نظر محیطی دقیق ترین روش برای مدیریت این مشکلات است. هر چند برای بسیاری از بیماریهای نماندی و نیوویروسی، مقاومت ژنی وجود ندارد

بهترین زمان برای شروع برنامه ی کنترل نماتد قبل از کاشت باغ جدید است. مواد تدخینی خاک، مؤثرترین مواد شیمیایی برای کنترل نماتد هستند و میتوانند تنها قبل از کاشت استفاده شوند. در کل مواد تدخینی آفت کش با طیف وسیع هستند و همچنین تا حدی کنترل بیماری و علفهای هرز ایجاد میکنند؛ هر چند درجه ی تأثیر آنها بسته به ماده ی تدخینی استفاده شده و وضعیت خاک در زمان کاربرد متنوع است. اغلب مواد تدخینی فرار خاک نیاز به پوشش دارند.

نماند کشهای تماسی میتوانند به عنوان تیمارهای قبل یا بعد از کاشت استفاده شوند. وقتی به عنوان قبل از کاشت استفاده شود میتواند به طور کلی قبل از کاشت باغ به کار رود و در نتیجه کاربرد پخش کردن را مؤثرتر میکند. این محصولات میتوانند با شخم زن دوار یا دیگر وسایل مکانیکی یا با آبیاری به خاک اضافه شوند. نماتد کش ها بسیار مؤثرند اما میزان کنترل معمولاً به دلیل محدودیت حرکت مواد شیمیایی در خاک در حد تدخین نیست برای کنترل بیماری های نپوویروسی مدیریت مؤثر علفهای هرز برگ پهن نیز مهم است که به عنوان منبع ویروس عمل می کنند.

استفاده از تناوب زراعی برای کنترل نماند میتواند چندین فایده داشته باشد. جدای از کاهش جمعیت نماندها، تناوب زراعی نیز میتواند مشکلات علفهای هرز را کاهش داده، مواد آلی خاک را افزایش داده، دسترسی مواد غذایی را بهبود بخشیده و به کنترل فرسایش کمک می کند. افزون بر این تجزیه ی گیاهان آیش زهکش و تهویه ی خاک را بهبود میبخشد. این باعث بهبود رشد درخت شده و بازیافت دوباره ی مواد غذایی را تسریع می کند. بعضی گیاهان مانند گلزا و گل جعفری نیز در هنگام تجزیه ی ترکیبات نماتد کش آزاد می کنند.

نماندهای پارازیت گیاهی، از نظر اقتصادی پاتوژن های مهم درختان میوه هستند. باغ های به شدت آلوده ممکن است هیچ گاه به بیشترین پتانسیل تولید نرسند و در اغلب موارد شدید ممکن است به دلیل عملکرد ضعیف، کاهش کیفیت یا مرگ درخت کاملاً از بین بروند. آزمایش خاک قبل از کاشت می تواند پتانسیل برای رشد نماند و اقدامات کنترل مورد نیاز را تعیین کند. بررسی قبل از کاشت و تیمار مشکلات نماندی باغ اقتصادی ترین و مؤثر ترین روش های کنترل هستند.

نحوه استفاده از سموم شیمیایی برای مبارزه با بیماری نماتد ریشه

محلول‌پاشی: محلول سم نماتدکش با آب مخلوط می‌شود و سپس روی گیاهان آلوده پاشیده می‌شود.

• آبیاری با سم نماتدکش: سم نماتدکش در آب حل می‌شود و سپس از طریق سیستم آبیاری به خاک داده می‌شود.
• پخش سم نماتدکش در خاک: سم نماتدکش به‌صورت پودر در خاک پخش می‌شود.

برای کشتن نماتد درختان میوه می‌توان از سموم شیمیایی زیر استفاده کرد….

• فلوپیرام: یک سم تماسی است که برای کنترل نماتدهای سیست طلایی سیب‌زمینی، نماتد ریشه گره بادمجان، نماتد ریشه چغندر قند و سایر نماتدهای ریشه‌ای استفاده می‌شود. این سم برای درختان میوه مانند سیب، گلابی، هلو، زردآلو، گیلاس، آلبالو و غیره مؤثر است.
• متام سدیم: یک سم تماسی است که برای کنترل نماتدهای ریشه‌ای مختلف مانند نماتد ریشه گره گوجه‌فرنگی، نماتد ریشه گره سیب‌زمینی، نماتد ریشه غلات و سایر نماتدهای ریشه‌ای استفاده می‌شود. این سم برای درختان میوه مانند سیب، گلابی، هلو، زردآلو، گیلاس، آلبالو و غیره مؤثر است.
• آلداکسون: یک سم گوارشی است که برای کنترل نماتدهای ریشه‌ای مختلف مانند نماتد ریشه گرهی گوجه فرنگی، نماتد ریشه گره سیب‌زمینی، نماتد ریشه غلات و سایر نماتدهای ریشه‌ای استفاده می‌شود. این سم برای درختان میوه مانند سیب، گلابی، هلو، زردآلو، گیلاس، آلبالو و غیره مؤثر است.
• آزینفوس متیل: یک سم تماسی و گوارشی است که برای کنترل نماتدهای ریشه‌ای مختلف مانند نماتد ریشه گره گوجه‌فرنگی، نماتد ریشه گره سیب‌زمینی، نماتد ریشه غلات و سایر نماتدهای ریشه‌ای استفاده می‌شود. این سم برای درختان میوه مانند سیب، گلابی، هلو، زردآلو، گیلاس، آلبالو و غیره مؤثر است.

عوامل بیولوژیکی مورداستفاده در مبارزه بیولوژیکی با نماتد…

• میکروب‌ها: برخی از میکروب‌ها مانند باکتری‌ها و قارچ‌ها می‌توانند به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم در کنترل نماتد مؤثر باشند.
• حشرات: برخی از حشرات مانند زنبورها و مگس‌ها می‌توانند از نماتد تغذیه کنند و به کنترل جمعیت آن کمک کنند.
• گیاهان: برخی از گیاهان مانند سیر، پیاز و خردل می‌توانند به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم در کنترل نماتد مؤثر باشند.

سوالات متداول